Anne ve bebeğin ya da anne veya bebeğin hayati risk taşıdığı gebeliklere 'riskli gebelik' denir. Gebelik durumu olumsuz risk ihtimalinde ise gebelik uzmanı kontrol etmelidir. Riskli gebeliklerde (Perinatoloji )annede, bebekte veya plasentada sorun yaşanabilir. Bu nedenle deneyimli kişilerin gebeliği takip etmesi gerekir. Gebeliklerin tanı ve tedavisi konusunda riskli gebeliklerle perinatoloji uzmanı ya da diğer adı perinatolog ilgilenir.
Yüksek riskli gebelik (Perinatoloji )uzmanı; kadın doğum doktoru olduktan sonra üç yıl daha eğitim görür. Riskli gebelik (Perinatoloji )geçirme ihtimali olan kişiler; önceki gebeliğinde risk yaşamış kişiler, şimdiki gebeliğinde sorun yaşayan kişiler, anne adayının mevcut durumdaki riskleri, doğuma ait olacak riskler ve fetusa yani bebeğe ait risklerdir. Gebeliğin öncesinde ve gebelik esnasında yapılan doğru takip doğum komplikasyonlarını azaltabilir.
Riskli gebelik (Perinatoloji ) anne adayında risk, plesentada risk ve bebekte risk olarak üç gruba ayrılır.
Anne Adayından Kaynaklanan Gebelik Riskleri
Gebeliklerin %6 ile %8 oranlarında anne ve bebekte risk meydana gelmektedir. Anne adayının var olan sorunlarının daha da kötüleşmesi ise %50 ihtimaldir. Anne adayının yaşı ve kilosu gebeliğin riski konusunda birçok ipucu verir. 18 yaşından küçük anne adayları ile 35 yaşından büyük anne adaylarında gebelik riskli (Perinatoloji ) olabilir. 35 yaşından büyük kadınlarda gebelikte tansiyon yükselmesi, düşük ihtimali ve gebelik şekeri gibi riskler mevcuttur. Aşırı kilosu olan ya da zayıf olan kadınlarda da gebelik riskli yaşanabilir. Kilosu fazla anne adaylarında gebelik zehirlenmesi ve gebelik tansiyonu görülebilir.
Ağır Ameliyat Riskli Gebelik (Perinatoloji ) Oluşturabilir
Anne adayının daha önce sistematik bir hastalık geçirmesi, enfeksiyon yaşaması ya da ciddi ve ağır bir ameliyat geçirmiş olması da gebelikte risk oluşturabiliyor. Karaciğer hastalıkları, şeker, kalp, tiroid bezi, böbrek hastalıkları, tansiyon ve epilepsi gibi hastalıklar gebelikte risk oluşturur. Gebelikte enfeksiyon yaşanması da hem anne hem de bebek için tehlikelidir. Daha önce üçten çok sezeryan doğum geçirmiş olmak, genital organlardan kaynaklı operasyon geçirmek ve batın içi ameliyatları geçirmiş olmak gebelikte anne adayı için risk oluşturabilir. Son olarak riskli gebelik (Perinatoloji ) akraba evliliği yapan çiftlerdeki anne adayında da görülebilir.
Bir Önceki Gebelik Riskli Gebelikte (Perinatoloji ) Önemlidir
Anne adayının bir önceki gebeliği de yeni gebelikte önemlidir. Daha önce düşük yapmış anne adayı, gebelik zehirlenmesi geçiren anne adayı, 28 haftanın altında erken doğum yapan anne adayı, dış gebelik geçiren anne adayı, önceki gebeliğinde aşırı kilolu bebek/iri bebek doğurmuş anne adayı, önceki gebeliğinde çok zayıf bebek/prematüre doğurmuş anne adayı, doğum yaparken çok fazla kanama geçirmiş anne adayı, myom ameliyatı geçirmiş anne adayı, rahim yırtılması yaşayan anne adayı ve rahim perdesinde açılma ameliyatı geçiren anne adayının yeni gebeliğinde riskli gebelik (Perinatoloji ) yaşama ihtimali yüksektir.
Gebe kadınların yaşadığı güncel gebelikle ilgili, annelerde risk meydana gelebilir. Bebeğin gelişiminde gerilik olan anne adayları, bebeğin suyu normalden az olan anne adayları, bebeğin suyu normalden fazla olan anne adayları, myomu olan anne adayları, rahim ağzı yetmezliği olan anne adayları, tanısal teste ihtiyacı olan anne adayları, ikiz, üçüz ve dördüz gibi çoğul bebek bekleyen anne adayları, tarama testlerinde risk beliren anne adayları, kanaması olan anne adayları, anne karnında tedavi ihtiyacı olan anne adayları, düşük riski olan anne adayları, hipertansiyonu olan anne adayları, fetusa ait riskleri olan anne adayları da riskli gebelik ihtimali olan annelerdir.
Annenin Yaşam Standardı Yüksek Riskli Gebelik (Perinatoloji ) Nedenlenlerindendir
Yüksek riskli gebelik (Perinatoloji ) oluşturan nedenlerden biri de annenin yaşam standartlarıdır. Eğer anne çok stresli bir ortamda yaşıyorsa gebelikte risk meydana gelir. Anne adayı sigara, alkol ve uyuşturucu maddeler kullanıyorsa gebelik yine riskli bir gebelik olur. Anne adayı gebe kalması halinde mutlaka yaşam tarzında değişiklikler yapmalıdır. Kendisini yormamalı, sakin bir ortamda yaşamalı ve temiz hava almalıdır. Bu faktörler riskli gebelik (Perinatoloji ) durumunun ortadan kalkması açısından önemlidir.
Plesentadan Kaynaklanan Gebelik Riskleri
Normal gebeliklerde plesenta, yüzeysel olarak rahim duvarına yapışır. Plesenta yapıştığı yerden erken ayrılınca dekolman plasenta olur. Bu da anne adayının da bebeğin de hayatını tehlikeye sokan bir kanama oluşmasına yol açar. Plesentanın rahim duvarına çok fazla yapışması da plasenta adezyon anomalileri olarak belirlenir. Bu durumda plesenta ayrılamadığı için yine ciddi kanamalar meydana gelebilir.
Riskli gebelik (Perinatoloji ); plesentanın hem çok yapışması hem de erken ayrılmasında görülebiliyor. Anne adaylarının hem gebelik takibi hem de doğum aşamasında bu durumlarda alanında uzman biri ile çalışması çok önemlidir. Doktor seçimi ve gebeliğin takibi en doğru şekilde yapılmalıdır.
Bebekten Kaynaklanan Gebelik Riskleri
Anne karnında büyüyen bebeğin sağlıklı olması çok önemlidir. Çünkü riskli gebeliğin nedenlerinden en önemlisi bebektir. Bebek ile ilgili birçok sorun yaşanabilir. Bebeğin yeterli kiloda olmaması da fazla kiloda olması da doğumda sorun oluşturacağı için riskli gebelik (Perinatoloji ) sınıfına girilir. Özellikle 4500 gramın üzerindeki bebekler doğumda istenmeyecek sorunlar yaşanmasına neden olabilir. Bir bebek, anne karnında sağlıklı gelişmek zorundadır. Bunun içinde anneden bebeğe kan akışı doğru şekilde gerçekleşmelidir. Kan akışında sorun yaşanırsa bebeğe yeterli seviyede oksijen gitmez. Bebek de gelişemez. Anne karnında bebek sıvı bir alanda yaşar. Bu sıvının az seviyede ya da çok seviyede olması da bebek için sorundur. Bebekte anneden bağımsız meydana gelen kromozom durumları veya genetik hastalıklar da riskli gebelik (Perinatoloji ) sınıfına girilmesini sağlayan hastalıklardır.
Riskli Gebeliklerde (Perinatoloji ) Yapılması Gerekenler
Riskli gebelik (Perinatoloji ) yaşayan anne adayları mutlaka düzenli doktor kontrollerine gitmelidir. Gebelik durumu uzman tarafından takip edilmeli tanı ve tedavi uygulanarak doğum sürecinde dikkat edilmelidir. Riskli hamileliği engellemek isteyen kadınlar gebe kalmadan önce doktora başvurmalıdır. Doktor; size günlük olarak almanız gereken vitaminleri verecek ve hamilelik öncesi bedeniniz olması gerektiği hale gelecektir. Örneğin kilosu bebek taşımak için az olan ya da fazla olan kadınların gebeliğe uygun diyetler yapması sağlanır. Herhangi bir sağlık sorununuz varsa gebelik öncesinde tedavinizde birtakım değişiklikler yaşanabilir. Doktorunuz sizi riskli gebelik hakkında uyarır, genetik hastalıklara karşı bilgi sahibi olmanıza yardımcı olur.
Riskli Gebelik Testleri Nelerdir ?
Riskli gebelik yaşayanlar bazı testlere girmelidir. Gittiğiniz sağlık kuruluşu sizden özel ultrason, laboratuvar testleri, amniyosentez, kordosentez, biyofiziksel profil, kronik villus örneği ve servikal uzunluk ölçümü gibi testler isteyebilir. Bazı gebelik testleri de risk oluşturur. Bu testler düşük yaşamanıza neden olabilir. Bu nedenle öncesinde doğru bilgi sahibi olmalı ve mutlaka partnerinizle detaylıca konuşmalısınız. Riskli gebelik ve test riski hakkında avantajlar ve dezavantajlar karşılaştırılmalı buna göre karar verilmelidir.
Özel ultrason, rahim görüntüsü sağlayarak bebekte gelişme bozukluğu şüphelerini gidermek için kullanılır. Amniyosentez, bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan örnek alınarak yapılan testtir. Bu sıvıya amniotik sıvı denir. Bebeğin 15. haftasından sonra yapılan testte omurilik bozuklukları ve beyin ile ilgili sorunlar tespit edilir. Kronik villus örneği (CVS), testinde plesentadan örnekler alınır. Hamileliğin 10. ve 12. haftasında yapılan testte de genetik bozukluklara bakılır. Kordosentez, bebeğin kordon örneğinden yapılır ve çok özeldir. Perkütan umblikal kan örneklemesi şeklinde de adlandırılır. Gebeliğin 18. haftasından sonra yapılır. Kan hastalıkları, enfeksiyonlar ve bebekteki kromozom bozuklukları bu testle belirlenir. Riskli gebelik için yapılan testlerden biri de servikal uzunluk ölçümüdür. Bu test doğumun riskli olup olmayacağını belirlemek için yapılır. Gebeliğin öncesinde serviksin uzunluğunu ölçmek için yapılmaktadır. Labaratuvar testlerinde de bir çubuk yardımıyla vajinanızdan örnek alınabilir. Gittiğiniz sağlık kuruluşu fetal fibronektin varlığı için bu testi yapar. Fetal fibronektin, fetal kese ve rahim duvarı arasındaki sıvıdır ve erken doğum belirtisi olarak görülebilir. Son olarak biyofiziksel sıvı testi bebek sağlığı kontrolü için yapılır. Fetüsün kalp atışları böylece ölçülür.
Yüksek Risli Gebelik Yaşanları İçin Evde Doğum Önerilmez
Yüksek riskli gebelik yaşayanlar için evde doğum yapılması tavsiye edilmez. Eğer bebeğin kafası doğum için doğru şekilde değilse, anne adayı çoklu gebelik bekliyorsa, anne adayı alkol, sigara vb. maddeler kullanıyorsa, epilepsi ve diyabet gibi sağlık sorunları varsa, erken doğum sancısı görülüyorsa evde doğum için mutlaka sağlık kuruluşundan bilgi almanız gerekir.
Gebelikte eğer idrarda yanma ve ağrı, baş ağrısı, vajinal kanama, vajina akıntısı, bulanık görme, karnın alt bölgesinde ağrı, sık sık kasılma ve fetal aktivitede kasılma varsa doktorunuza danışmalısınız. Bu durumlarda ne yapmanız gerektiği konusunda bilgi almalısınız.
Riskli gebelik yaşamanız halinde herhangi bir durumda farklı bir işaret görürseniz nasıl davranmanız gerektiği hakkında konuşmalısınız. Riskli gebelik taşıyan anne adayları genellikle oldukça endişeli ve korkulu hisseder. Eğer bebek ile ilgili endişeleriniz varsa bunları duymaktan korkmamalısınız! Mutlaka doktorunuzdan her konuda bilgi almalısınız. Aksi halde hem anne adayı hem de bebek için ölümcül bir durum yaşanabilir.