Erken Menopoz Nedir?
Kadınların hayatında oldukça önemli bir süreç olan menopoz dönemi Dünya Sağlık Örgütü tarafından yumurtalıkların işlevinin sona ermesi ve regl kanamalarının tamamen sona ermesi olarak tanımlanmaktadır. Kadınlarda üreme çağı ergenlikte ilk regl kanamasının görülmesi ile başlar ve menopoz döneminde bu kanamaların kesilmesi ile sona erer. Genellikle 44 ile 55 yaşları arasında kadınların 12 ay boyunca hiç regl kanaması yaşamaması ile menopoz dönemine girdiği kabul edilmektedir. Ancak bazı faktörlere bağlı olarak menopoz dönemi 44 ile 55 yaş aralığından daha önce ya da daha sonra görülebilmektedir.
Ülkemizde menopoz yaşı ortalama 48-50 olarak kabul edilmektedir. Dünyada ise yaş ortalaması her ne kadar değişkenlik gösterse de 40 yaşından önce menopoz dönemine girmek, erken menopoz olarak tanımlanmaktadır. Yapılan araştırmalara göre dünya genelinde kadınların %1 erken menopoza giriyor. Uzmanlar sağlıksız beslenme, sigara kullanımı gibi birçok risk faktörünün bu durumu tetiklediğini düşünüyor.
Yazımızda erken menopoz ile ilgili en çok merak edilsen sorulardan olan erken menopoz nedir, sebepleri nelerdir, belirtileri nelerdir ve tehlikeli midir soruları hakkında kısa bilgiler vermeye çalışacağız.
Erken Menopoz Nedir?
Erken menopozu tanımlayabilmek için öncelikle menopoz sürecini tam olarak anlamak gerekiyor. Her kadın dünyaya belirli bir yumurta rezervine sahip olarak gelir. Yani genel kanının aksine kadınlar üreme hücresi olan yumurtayı vücutlarında üretmezler. Yumurtalıklarda bulunan yumurtalar ergenlik döneminin başlaması artmaya başlayan hormonların etkisiyle başlayan regl kanamaları döngüsü süresince olgunlaşmaya başlar. Olgunlaşan yumurtalardan sağlıklı olanlar, rahim ve yumurtalıklar arasında bulunan fallop tüplerine atılır diğerleri ise olgunlaşmasını tamamlayamadan söner ve bu yumurtalar vücut tarafından atılır. Yumurtalıklarda bulunan yumurtaların azalmasıyla birlikte östrojen hormonu da azalma görülmeye başlanır. Ayrıca bu duruma bağlı olarak testosteron, progesteron, folikül uyarıcı hormon ve luteinize edici hormonda da azalma başlar.
Zamanla devam eden bu durumun sonucunda ise regl kanaması kesilir ve kadının sahip olduğu yumurta rezervinin tükenmesiyle birlikte doğurganlıkta sona ermiş olur. Menopoz dönemi adı verilen bu süreç kadınların regl kanamalarının kesilmesi ve doğurganlıklarının sona ermesi gibi önemli durumları içinde barındırdığı için hayatlarındaki en önemli süreçlerden biridir.
Erken menopoz, bütün bu sürecin 40 yaşından önce yaşanması olarak tanımlanmaktadır. Yumurtalıklar bütün fonksiyonlarını kaybederek kadının doğurganlığını kaybetmesine ve menopoz dönemine girmesine neden olur. Erken menopoz doğal bir şekilde oluşabilir ya da cerrahi müdahalelerden dolayı görülebilmektedir. Erken menopoza giren kadınlarda görülen menopoz dönemi belirtileri çok daha şiddetli görülmektedir.
Erken Menopoz Sebepleri Nelerdir?
Erken menopoza neden olan sebepler ile ilgili birçok araştırma bulunmaktadır ayrıca bazı araştırmalar da hala devam etmektedir. Bu araştırmalar sonucunda ise erken menopoza neden olan sebepler tam olarak bilinmese de risk faktörü sayılabilecek durumlar gözlenmiştir. Yapılan araştırmalara göre ise erken menopoza neden olan sebepleri şu şekilde sıralayabiliriz;
- Erken menopoz sebepleri üzerine yapılan araştırmalarda en çok dikkat çeken sebep genetik faktörlerdir. Ailenizde bulunan kadınlarda erken menopoz hikayesi var ise bu durumu yaşama olasılığınız diğer kadınlara göre daha yüksektir.
- Vücutta bulunan bazı genlerin yumurta oluşumunda ve hormon salınımında etkisi bulunmaktadır. Bu genlerin bozukluğu da yumurta oluşumunu ve hormon salınımını olumsuz yönde etkileyerek menopoz sürecinin erken başlamasına neden olabilmektedir. Yapılan araştırmalara göre erken menopoz tanısı konmuş kadınların %10 ila %12’sinde kromozomal anormallikler tespit edilmiştir.
- Bağışıklık sistemi hastalıkları da erken menopoza neden olan risk faktörleri arasında yer almaktadır. Bağışıklık sistemi hastalıkları, bağışıklık sisteminin vücudun kendi hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkmaktadır. Bazı bağışıklık sistemi hastalığı çeşitlerinde vücut yumurtalıkları tehdit olarak algılar. Buna bağlı olarak ise bağışıklık sistemi hücreleri yumurtalıklara saldırır. Bu durum sonucunda ise yumurtalıklar hasar görebilir ve hormon salgısı etkilenerek yumurtlama sona erebilir.
- Erken menopoza sebep olabileceği düşünülen bir durum ise enfeksiyonlardır. Bazı enfeksiyon türleri yumurtalıkların dokusuna ve fonksiyonuna zarar verebilmektedir. Buna bağlı olarak ise hormon dengesi bozulabilir ya da yumurtalar zarar görebilmektedir.
- Yumurtalıkların veya rahmin tamamen alınmasına neden olabilecek hastalıklar sonucunda gerçekleştirilen cerrahi işlemlerde erken menopozun sebepleri arasında yer almaktadır. Yumurtalık kanseri, over torsiyonu, kanserli olmayan yumurtalık tümörleri ve kistleri, endometriyozis söz konusu cerrahi müdahalenin gerçekleştirildiği hastalıklardan bazılarıdır. Ayrıca bazı kadınlarda yumurtalık ve meme kanseri riski bulunuyor ise gelişme riskini önlemek amacı ile yumurtalık ve rahimlerini aldırabilmektedir.
Bütün bu sebeplerin yanı sıra yapılan araştırmalarda dikkat çeken sebeplerden biri de günümüzde değişen yaşam standartlarıdır. Tüketilen GDO’lu besinler, pestisitiler, ağır metaller ve sağlıksız beslenme de erken menopoza neden olabilmektedir. Aşırı stres, aşırı kilo alımı ve düzenli sigara kullanımı da erken menopoz risk faktörleri arasında yer almaktadır.
Erken Menopoz Belirtileri Nelerdir?
Erken menopoz dönemine girilmesiyle birlikte vücutta azalan östrojen hormonuna bağlı olarak bazı belirtiler görülmeye başlar. Çoğu kadının doktora giderek erken menopoz dönemine girdiğinin fark edilmesini sağlayan bu belirtilerdir. Bu belirtileri detaylı olarak sıralayacak olursak;
- Erken menopozda en önemli belirti olarak kabul edilen durum regl kanamalarında yaşanan düzensizlikleridir. Sağlık bir üreme sistemine sahip olan kadınlarda regl kanamaları 21 – 35 günlük belirli bir döngü halinde 2 ila 7 gün sürecek şekilde görülmektedir. Bu döngüden bağımsız olarak görülen regl kanamaları adet düzensizliği olarak tanımlanmaktadır. Erken menopoz döneminin perimenopozal yani menopoza geçiş döneminde vücutta yaşanan hormonal dalgalanmalardan dolayı regl kanamalarınız daha sık ya da daha az olabilir.
- En sık görülen ve kadınları en çok rahatsız eden belirtilerden biri de sıcak basmasıdır. Sadece erken menopozda değil menopoz sürecinde de her 4 kadından 3ünde sıcak basması görülmektedir. Sıcak basması özellikle vücudun üst tarafında aniden hissedilen yanma hissi olarak tanımlanmaktadır. Yüzünüz boynunuz bir anda yanma hissi ile kızarabilir.
- Vajinal kurulukta erken menopozun en sık görülen belirtileri arasında yer almaktadır. Menopoz döneminde östrojen hormonunda yaşanan azalma vajinayı da etkilemektedir. Vajinanın daha kuru ve daha zayıf olmasına neden almaktadır. Bu durum ise özellikle cinsel ilişki sırasında acı çekmeye, ağrıya ya da günlük hayatta kaşınmaya ve yanmaya neden olabilmektedir.
Bütün bu belirtilerin yanı sıra uyku düzensizlikleri, depresyon, duygu durum değişiklikleri ve cilt, saç problemleri önemli erken menopoz belirtileri arasında yer almaktadır.
Erken Menopoz tehlikeli midir?
Sağlıklı bir üreme sistemine sahip olan kadınların vücutları biyolojik olarak 50’li yaşlara kadar östrojen hormonuna ihtiyaç duymaktadır. Erken menopoza giren kadınlarda ise östrojen hormonunun azalmasıyla birlikte çeşitli hastalıklar görülebilmektedir. Kalp damar hastalıkları, vajinal kuruluk, ciltte yaşlanma ve kemik erimesi bu hastalıklardan bazılarıdır. Ancak erken menopozun neden olabileceği en önemli hastalıkların başında kısırlık gelmektedir. Doğurganlık durumunun sonlanmasına neden olan erken menopoz çocuk sahibi olmak isteyenler kadınlar için oldukça tehlikelidir.
Sizin için hazırladığımız bu yazımızda erken menopoz nedir, sebepleri nelerdir, belirtileri nelerdir ve tehlikeli midir soruları hakkında detaylı bilgiler vermeye çalıştık. Umarız faydalı bir yazı olmuştur. Erken menopoz ile ilgili daha fazla bilgi almak ya da randevu alarak muayene olabilmek için Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü ile iletişime geçebilirsiniz.