4 boyutlu ultrasonografi diğer ultrason türlerinin aksine üç boyutlu ve detaylı görüntüler elde edilmesini sağlar. Özellikle hamileliğin belirli haftalarında yapılan detaylı ultrason görüntülemeleri sayesinde, bebeğin uzuv ve organlarının sağlıklı olup olmadığı tespit edilebilmektedir. Yarık dudak gibi kalıtsal ve doğumla gelen rahatsızlıklar detaylı ultrason görüntülemeleriyle önceden fark edilebilmektedir. Bu sayede önceden hazırlıklı olup doğum sonrasında vakit kaybetmeden müdahale edilerek bebeğin gelişiminde yaşanacak potansiyel sıkıntıların önüne geçilmiş olunur. Detaylı ultrasonografi görüntüleri sayesinde anne karnındaki bebeğin gelişimi sekteye uğramış organları tespit edilebilir ve daha anne karnındayken ihtiyaç duyulan müdahaleler gerçekleştirilebilir.
4 boyutlu ultrasonografi ile detaylı görüntüleme işlemi sadece gebelik takibi için kullanılmaz. Kanserli dokuların detaylı incelemesi, özellikle tümörlü yapılarda tümör boyutunun detaylı tetkiki gibi işlemler için 4 boyutlu ultrasonografi yönteminden yararlanılabilmektedir. Organlarla alakalı anormal bir durum saptandığında detaylı inceleme yapabilmek için yine bu ultrason yönteminden faydalanılabilmektedir. 4 boyutlu ultrasonografi, mevcut ultrason türleri içerisinde en detaylı bilgiyi sağlayan türdür.
Ultrason Nedir? Nasıl Çalışır?
Yüksek frekansa sahip ses dalgalarından yardım alarak vücut içindeki yapıların görüntülenmesi işlemine ultrason denmektedir. Ultrasonla görüntüleme işleminde ses dalgalarından faydalanıldığı için varolan görüntüleme sistemleri içinde zararsız kategorisinde yer alır. Bu sebeple gebelerde ve çocuklarda gönül rahatlığıyla kullanılabilmektedir. Özellikle 2 boyutlu ultrason veya 4 boyutlu ultrasonografi ile görüntüleme gibi işlemler gebelik takibinde sıkça kullanılmaktadır. Ultrason sonuçları bu alanda eğitimini ileri düzeye taşımış radyoloji uzmanları tarafından incelenmektedir. Bu sayede farklı bölgelerde farklı amaçlarla yapılmış ultrason görüntülerine doğru bir yaklaşım sağlanmaktadır. Çünkü her bölgede yapılan ultrason işleminin sağlayabileceği görüntü ve bilgi aynı derecede değildir.
Ultrason ile görüntüleme işleminin genel çalışma prensibine bakıldığı zaman ses dalgalarının yansıma, dağılma, saçılma gibi hareketlerinden faydalanıldığı görülecektir. Vücut içine aktarılan yüksek frekanslı ses dalgalarının yayılırken gerçekleştirdiği hareketler sayesinde veri sağlanır. Bu verilerin görüntüye çevrilmesiyle vücut içerisinde istenen bölgenin yapısı hakkında fikir elde edilmiş olunur. Ancak elde edilen bu verileri hastaların veya herhangi bir hekimin yorumlama imkanı yoktur. Sadece görüntüleri yorumlayabilecek düzeyde eğitim almış, deneyimli ve uzman radyologlar tarafından yapılabilmektedir. Aynı zamanda 4 boyutlu ultrasonografi gibi farklı türlerde de ilgili alanda deneyimli olan radyologlar yorum yapabilmektedir. Ultrason farklı amaçlarla uygulanabilir.
- Hamilelerde gebelik takibi
- Tiroit bezinden kaynaklanan hastalıkların tespiti
- Safra kesesi veya böbrekte bulunan taşların tespiti
- Vajina ve pelvik bölgedeki kist gibi oluşumların tespiti
- Meme gibi yumuşak dokularda varolan tümörlerin bulunması ve analiz edilmesi
- Prostatla ilgili rahatsızlıkların tespiti
- Enfeksiyon ve enfeksiyon kaynaklarının araştırılması
- Tümör gibi yapıların detaylı analizi
- Biyopsi gibi iğneyle yapılan müdahalelerde görüntülemenin sağlanması
- Kas hastalıklarının teşhisi ve dokuların incelenmesi
- Kalbin yapısında ve çalışma şeklinde olağanüstü durumların tespit edilmesi
4 Boyutlu Ultrason Nedir? Nasıl Çekilir?
Ultrasonla görüntüleme işlemi özel bir ultrason aygıtıyla gerçekleştirilmektedir. Bu cihaz temelde iki parçadan oluşmaktadır. İnsan vücuduna elle kontrol edilerek değdirilen ve insan kulağının duyamayacağı düzeydeki bu ses dalgalarını vücuda ileten parçaya prob denmektedir. Dalgaların sağladığı verileri eş zamanlı olarak görsel veriye dönüştüren, bilgisayara benzeyen yapıya ise görüntüleme ünitesi denmektedir. Bu ikili sistem uzmanın istediği yere probun kaydırılmasıyla canlı canlı görüntüleme imkanı sağlamaktadır. Hekimin talebine göre görüntülemenin video kaydı olarak görüntüsü alınabilmektedir. Bunun dışında sağlanan görsellerin çıktısını alabilme imkanı da mevcuttur.
4 boyutlu ultrasonografi de birebir aynı prensiple çalışmaktadır. Mevcut bütün ultrasonografi sistemleri bu temel üzerine kurulmuştur. Ancak ultrason aygıtında varolan görüntüleme sisteminin niteliklerinin farklı olması, el ile kontrol edilen probun farklı şekillerde olması gibi ufak farklar, farklı ultrason çeşitlerini doğurmuştur.
- 2D ultrasonografi siyah beyaz ve iki boyutlu bir görüntüleme sağlar. En yaygın kullanılan ultrason çeşitlerinden biridir. Genel tanı ve tetkikler için kullanılır. Rutin gebelik takiplerinde de kullanılan yöntemler arasındadır. Bebeğin pozisyonu, kilosu, kordonun durumu ve kalp atışı gibi bilgileri rahatlıkla sağlayabilmektedir.
- 3D ultrasonografi derinlik algısını da verebilecek şekilde tasarlanmıştır. Renkli görüntü vermektedir. Tümör, kist gibi yapılarda detaylı bilgi alabilmek için kullanılmaktadır. Gebeliğin üçüncü ayından sonra üç boyutlu ultrason tercih edilmektedir. Bebeğin ne tarafta geliştiği, kilosu, hacmi gibi bilgilerini daha detaylı verir. Özellikle cinsiyet tahminleri üç boyutlu ultrasonografi sayesinde yapılmaktadır.
- 4 boyutlu ultrasonografi detaylı, üç boyutlu ve hareketli görüntü elde edebilmeyi sağlamaktadır. Cihazın probu özel olarak tasarlanmıştır. Verileri görüntü olarak işleme teknolojisi daha gelişmiştir. Gebeliğin belirli dönemlerinde dört boyutlu ultrasonografi çekilerek bebeğin organ ve uzuv gelişimi hakkında bilgi toplanır.
Ultrason cihazının farklı kullanım alanlarına göre biçimlenmesiyle değişik türlerde görüntüleme şekilleri de oluşmuştur. Probun kan damarlarındaki akışı bile gösterebildiği renkli (doppler) ultrason, vajinal ultrason, mamografi adı verilen meme ultrasonu bu türlere örnek gösterilebilmektedir.
Ultrasonla görüntüleme işlemi için istenilen bölgeye özel bir jel sürülür. Bu jel ses dalgalarının tam olarak iletilmesini sağlamaktadır. Saydam bir maddedir ve herhangi bir yan etki yapmamaktadır. Gebelerde ve çocuklarda da uygulanabilmektedir. Jel uygulanan bölge kayganlaşır ve prob üzerinde rahatça hareket ettirilebilir bir hale gelir. Görüntüleme işlemi sırasında herhangi bir ağrı veya acı hissedilmez. Jel ve probun temasından dolayı serin bir his hissedilebilir. Uzman gerekli gördüğü yerde probu hafifçe bastırabilir ancak bu durumun gebeler için bir tehlikesi yoktur. Görüntüleme işleminin sonunda istenilen görüntülerin çıktısı alınır ve uzmana gönderilecek rapor düzenlenir. 4 boyutlu ultrasonografi işleminde de bu prosedür değişmemektedir.
Gebelikte 4 Boyutlu Ultrason Testi
Belirli bir tarihi olmamakla beraber gebeliğin yaklaşık 19. ve 24. haftaları arasında hekimler tarafından dört boyutlu ultrason istenmektedir. Rutin kontrollerde yapılan iki ve üç boyutlu ultrasonla görüntüleme işleminden farklı olarak dört boyutlu ultrasonografi bebeğin rahmin içerisinde ne yaptığına kadar gösterebilmektedir. Dört boyutlu ultrasonografi teknolojisi gerçeğe yakın bir video deneyimi sunar. Ultrasonla görüntüleme sırasında bebeğinin gülümsediğine şahit olan ebeveynler bile vardır. Duygusal ve psikolojik olarak anne adayının psikolojisine katkısı oldukça fazla olan bu görüntüleme işlemleri anne ve bebek arasındaki bağı kuvvetlendirmektedir.
4 boyutlu ultrasonografi işleminin psikolojik katkısı oldukça fazla olsa da bu amaçla gerçekleştirilmemektedir. Gebeliğin kritik dönemlerinde gerçekleştirilen bu görüntüleme işlemleri sırasında bebeğin uzuvlarından iç organlarına kadar durumu detaylıca analiz edilebilmektedir. Bebekte varolan kalıtımsal veya gelişimsel problemler 4D ultrason ile önceden tespit edilebilmektedir. Down sendromu, yarık dudaklılık, uzuvlarda eksiklik veya fazlalık gibi durumlar daha gebelik esnasında teşhis edilebilir. Bu sayede doğumdan sonra yapılacaklar önceden planlanabilir ve ilgili problemlere hemen müdahale edilerek bebeğin sağlıklı gelişimi sağlanabilir.
Dört boyutlu ultrasonografi sayesinde rahmin, plasentanın ve kordonun durumu da detaylı şekilde analiz edilebilir. Bu sayede bebeğin gelişimini sürdürdüğü ortamda varolan herhangi bir problem tespit edilip çözülerek gebelik ve doğum sırasında annenin karşılaşabileceği sorunların minimuma indirilmesi hedeflenmektedir. Gerekli görüldüğü taktirde yapılacak bu müdahaleler sayesinde bebeğin ve annenin sağlığı garanti altına alınmış olur. Üstelik 4 boyutlu ultrasonografi sırasında bebeğin cinsiyeti daha net anlaşılır ve hata payı büyük ölçüde azalmaktadır.
4 Boyutlu Ultrasonun Farkı Nedir?
4 boyutlu ultrasonun uygulama şekli açısından diğer ultrason tiplerinden bir farkı yoktur. Hasta yine sedyeye sırtüstü uzanır, uzman tarafından jel uygulaması yapılır ve görüntüleme işlemi gerçekleştirilir. Ancak görüntüleme işleminin sonucu açısından ciddi derecede farklar vardır. 4 boyutlu ultrasonu diğer ultrasonlardan ayıran şey kullanılan teknolojinin daha üstün olmasıdır. Bunun sonucu olarak gerçeğe çok daha yakın ve anlaşılır görüntüler elde edilir. Öyle ki gebeliklerde ultrasonografi ile görüntüleme sırasında bebeğin kime daha çok benzeyeceği hakkında fikir bile yürütülebilmektedir.
4 boyutlu ultrasonografinin tek kullanım alanı gebelikler değildir. Vücut içinde gözlemlenen anormal durum ve yapıların analizi için 4 boyutlu ultrasonografi ciddi şekilde veri sağlamaktadır. Vücutta varolan tümörlerin detaylı analizi, ihtiyaç duyulduğu taktirde iç organların analizi yine bu ultrasonografi işlemi sayesinde gerçekleştirilir. İşlemden elde edilen veriler doğrultusunda hastaya uygun müdahale ve tedavi biçimleri belirlenebilmektedir.
4 Boyutlu Ultrasonografi Zararlı Mıdır?
Dört boyutlu ultrasonografi işleminin çalışma prensibi diğer ultrasonografi işlemleriyle aynıdır. İnsan kulağının duyamayacağı, yüksek frekanslı ses dalgaları vücut içine gönderilir. Bu ses dalgaları vücut içindeki yapılara çarpıp yansıyarak görüntüleri oluşturan verileri sağlarlar. Bu işlem sırasında kimyasal bir ilaç gerekmemektedir. Çoğu görüntüleme işleminin aksine zararlı ışınlar da kullanılmamaktadır. İşlem tamamiyle ses dalgalarının yayılma prensibi üzerinden gerçekleştirilir. Bu sebeple 4 boyutlu ultrasonografi işlemleri hastaya veya bebeğe bir zarar vermemektedir. Ultrasonla görüntüleme işlemleri gebelere ve çocuklara hekim tarafından önerildiği ve istendiği taktirde güvenle uygulanabilmektedir.