Halk arasında ertesi gün hapı olarak bilinen ve tıbbi terimler ile acil kontrasepsiyon hapı şeklinde ifade edilen ertesi gün hapı, doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Korunmasız bir cinsel ilişki sonrası şüphe uyanabileceğinden bu yöntem tercih edilir. Plansız gebelikleri engellemekte kullanılan en acil doğum kontrol yöntemlerinin en başında gelir. Yine de acil bir durum söz konusu olmadığı durumlarda tercih edilmesi tavsiye edilen doğum kontrol yöntemlerinden biri değildir. Ertesi gün hapı içerdiği hormonlar nedeniyle vücuda çeşitli etkileri muhtemeldir ve adet düzensizlikleri veya kanamalar gibi durumlara yol açma ihtimali vardır. Ertesi gün hapı içeriğinde yüksek miktarda progesteron hormonu içerir. Kadın üreme hücresi yumurta ile erkek üreme hücresi spermin döllenme ihtimalini yüksek miktarda azaltır. Aynı zamanda döllenen yumurtanın rahime tutunmasını engeller. Yumurta ilaç alınana kadar döllenmiş olsa bile rahme tutunamaz. Fakat eğer öncesinde mevcut bir gebelik varsa bu gebeliği sonlandırmada ertesi gün hapının etkili olması muhtemel değildir.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılabilir?
Ertesi gün hapı ağız yoluyla alınır ve düzenli olarak kullanım gerektirmez. Bir adet döngüsü içerisinde birden fazla kullanılmaması gereklidir. Ertesi gün hapının etkisini gösterebilmesi için yaşanan cinsel ilişkinin üzerinden maksimum 72 saat geçmesi gereklidir. Ertesi güm hapının etkisi zamana bağlı olarak azalmaktadır. Yani bir cinsel ilişki üzerinden ne kadar çok zaman geçerse ertesi gün hapının da etkisi o kadar azalmaktadır. Cinsel ilişkinin üzerinde 72 saat geçmesi ve bir gebelik oluşması durumunda ertesi gün hapı kullanımının etkili olması muhtemel değildir. Yani ertesi gün hapı rahme yerleşmiş embriyoyu sonlandırmaz. Adından kaynaklı yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilen ertesi gün hapı, yanlış bilinenin aksine ertesi gün değil de cinsel ilişkinin hemen ardından 12 saat içerisinde alındığı takdirde etkisi %90 civarlarında olabilmektedir. İkinci ve üçüncü günlerde bu oran düşmektedir. İlk üç günden sonra ise ertesi gün hapının etkili olmayacağı söylenebilir.
Ertesi gün hapının ilk 12 saat içerisinde alınması durumunda koruyuculuğu %90 civarındayken eğer ikinci güne bırakılırsa bu oran %75 civarlarındadır. Üçüncü günde ise ertesi gün hapının koruyuculuk oranı %55 civarlarına kadar düşer. İstenmeyen bir ilişki sonrası, plansız bir gebelik şüphesi veya diğer doğum kontrol yöntemleri kullanımı sırasında oluşan bir aksaklık nedeniyle tercih edilebilir. Örneğin diğer doğum kontrol yöntemlerinin uygulanmasının unutulması veya kondom yırtılması gibi beklenmedik durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Yani ertesi gün hapı kullanımı birincil doğum kontrol yöntemi olmamalıdır.
Ertesi Gün Hapının Riskleri Nelerdir?
Ertesi gün hapının bilinçsiz bir şekilde yanlış kullanımı veya aşırı doz alımı söz konusu olduğunda birtakım sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Sağlığınız için bilinçli ve dikkatli kullanmak yararınıza olacaktır. Mutlaka doktorunuza danışmalı veya kullanmadan önce ilaç prospektüsünü dikkatli bir şekilde okumanız önerilir. İlaç markasına göre kullanım dozunun değişmesi muhtemeldir. Tavsiye edilen dozdan fazla almak çeşitli sağlık sorunlarına sebebiyet verebilirken, dozun az olması durumunda ise ertesi gün hapının etkisi azalabilmektedir. Ertesi gün hapı ile ilgili bir diğer husus da cinsel yollarla bulaşabilecek hastalıklara karşı herhangi bir koruma sağlamamasıdır. Bu cinsel yollarla bulaşan hastalıklara karşı kendinizi güvende tutabilmek için farklı önlemlere başvurmalısınız.
Ertesi gün hapı, korunmasız bir cinsel ilişki sonrası gebeliği önleyebilmek için kullanılan acil doğum kontrol yöntemidir fakat kesinlikle rutin kullanımın için tavsiye edilmez ve ertesi gün hapının da başarısız olduğu durumlar muhtemeldir. Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine alerjiniz varsa veya diğer kullandığınız ilaçların etkisi olma ihtimali varsa sağlığınız için ertesi gün hapını kullanmadan dikkatli olunuz ve mutlaka doktorunuza danışınız.
Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?
Ertesi gün hapını yüksek veya düşük dozda değil mutlaka ilacın markasına göre tavsiye edilen dozda almalısınız. Aksi durumda çeşitli sağlık problemlerin ortaya çıkması muhtemeldir veya ilacın etkisi azalabilmektedir. Ertesi gün hapı yüksek miktarda progesteron hormonu içerdiğinden doz aşımıyla birlikte vücudumuzda hormonal dengenin bozulması muhtemeldir. Ertesi gün haplarının en yaygın görülen yan etkilerinden biri adet düzensizliğidir. Bunun yanında mide bulantısı veya kusma şikayetleri de görülebilir. Aşağıda ertesi gün hapı kullanımının muhtemel yan etkileri sıralanmıştır:
- Mide bulantısı veya kusma
- Yorgunluk ve halsizlik
- Baş ağrısı veya baş dönmesi
- Göğüslerde hassasiyet
- Adet düzensizliği
- Karın ağrısı veya kramplar
Ertesi gün hapı kullanımı maksimum ayda bir kez olmalı, fazlası tavsiye edilmemektedir. Aksi durumda yan etkiler görülebilir ve vücudunuzda hormon dengesinin bozulmasına sebebiyet verebilir. Ertesi gün hapını kullanmadan önce mutlaka gereken doz ile ilgili ilaç kullanma talimatını okumalı ve doktorunuza danışmalısınız. Eğer hap alındıktan sonra hemen kusma gibi bir durum gerçekleşirse başka bir doz almanız gerekebilir ve bu hususta da dikkatli olmanız önerilir. Ertesi gün hapı kullanımı sonrası uzun süren kanamalar, şiddetli karın ağrısı ve kramplar veya olası diğer şikayetlerinize karşı doktorunuza danışmanız önerilir.
Ertesi Gün Hapı Konusunda Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
Ertesi günü hapıyla ilgili yanlış bilinen bir diğer kanı da kürtaja veya düşüğe sebep olduğu düşüncesidir. Ertesi gün hapının kesinlikle mevcut olan gebeliği sonlandırmada herhangi bir etkisi yoktur ve kürtaj veya düşük gibi durumlara sebebiyet vermesi muhtemel değildir. Ertesi gün hapı kullanan kadın eğer emziriyorsa dikkatli olması gerekir. Ertesi gün hapı bileşeninde yüksek miktarda hormon içerir ve bunların etken maddesi anne sütüne geçebilir. Bu nedenle ertesi hapı kullanan emziren bir annenin en az sekiz saat emzirmemesi tavsiye edilir.
Bir diğer husus da ertesi gün hapı kullanımının cinsel ilişkiden sonra ilk üç gün içerisinde olması gerektiğidir. Ertesi gün hapı cinsel ilişkiden önce içilmesi durumunda gebe kalma durumuna hiçbir etki göstermemektedir ve kesinlikle cinsel ilişkiden sonra ilk üç gün içerisinde kullanılmalıdır. Ayrıca kullanmadan önce mutlaka ilaç kullanma talimatına uygun dozda alınmalıdır. Ertesi gün hapının ne kadar fazla kullanılırsa o kadar etkisi olacakmış gibi yanlış bir kanıya kesinlikle kapılmamalısınız ve sağlığınız için bilinçli bir şekilde kullanmalısınız.
Günümüzde çok çeşitli doğum kontrol yöntemleri vardır. Gebe kalma planını bir süre ertelemek isteyen çiftlerin kendilerine uygun en sağlıklı doğum kontrol yöntemini tercih edebilmek, detaylı bilgi alabilmek ve bu doğum kontrol yönteminin takibini sağlayabilmek adına doktorlarına danışmaları tavsiye edilir. Günümüzde ertesi gün hapı dışında çiftlerin daha rutin olarak seçebileceği ve gebelik önleyici diğer doğum kontrol yöntemleri de mevcuttur. En güvenilir doğum kontrol yöntemleri kadınlar üzerine uygulanan doğum kontrol yöntemi olarak düşünülebilir. Erkeklerin uyguladığı doğum kontrol yöntemlerinden olan kondom kullanılması veya geri çekme gibi daha geleneksel yöntemler riski oldukça yüksek yöntemlerdir. Kadınların doğum kontrol hapı kullanması en güvenilir doğum kontrol yöntemlerinden biridir.
Kadının doğum kontrol hapı kullanması metodunda dikkat edilmesi gereken husus unutma olmaksızın düzenli kullanım ve doktor önerisidir. Bunun dışında yine kadınlar üzerine uygulanan doğum kontrol yöntemlerinden olan rahim içi araçlar sık kullanılan ve güvenilir doğum kontrol yöntemlerinden biridir. Aynı zamanda en yaygın olarak kullanılan doğum kontrol yöntemlerinden biri de hormonal yöntemlerdir. Örneğin kadınlara uygulanan 3 aylık iğneler ve implantlar hormonal doğum kontrol yöntemlerine örnek olarak verilebilir. Sonuç olarak sık kullanılan doğum kontrol yöntemlerini sıralarsak spiral, ertesi gün hapı spermistler, doğum kontrol iğneleri, doğum kontrol hapları, prezervatif, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, kadının tüplerinin bağlanması, erkek döl hücrelerini öldüren tablet ve fitiller, kondom, kaput gibi doğum kontrol yöntemleri örnek olarak sıralanabilir.
Sizler de bir süre veya ömür boyu gebelik oluşma durumunu engellemek isteyen ve çocuk sahibi olmayı düşünmeyen veya ertelemek isteyen çiftler arasındaysanız kendinize en uygun, sağlıklı, rutin ilişkilerde takibi yapılabilecek doğum kontrol yöntemini seçebilmek için doktorunuza danışmalısınız. Doktorunuz çeşitli kontrolleri sağladıktan sonra gelen çiftin taleplerini göz önüne alarak bir değerlendirme yapacaktır. Bu değerlendirmeler sonucunda doktorunuz sizler için en uygun doğum kontrol yöntemini seçip bu konuda daha detaylı bilgilendirecektir. Sonrasında yaşanan cinsel ilişkileriniz için kullandığınız doğum kontrol hapının özelliklerine göre oluşabilecek çeşitli yan etkilerin sağlığınızı etkilememesi ve sizlerin de gönül rahatlığıyla bir şüphe uyanmadan gebeliğinizi erteleyebilmeniz ve sağlıklı aile planlamanızı gerçekleştirebilmeniz için doktorunuz ile takipte olmanız ve gereken kontrolleri sağlamanız sağlığınız için oldukça önem arz eden bir durumdur.