Ultrasonografi

Ultrasonografi teknolojinin de gelişmesiyle birlikte sağlık alanında kullanılmaya başlanan makinelerden birisidir. Çalışma prensibi tamamen sesin geri yansımasına dayanır. Ultrasonografi sağlık alanında kullanılan diğer bazı aletler gibi radyasyon yaymaz ya da röntgen ışınları bulunmaz. Bu bakımdan daha az tehlikeli bir alet olduğu söylenebilir. Bunun sonucunda bu aletin daha çok hamilelikte kullanıldığı gözlemlenmiştir.

Ultrasonografi Ses Dalgası Çalışır

Ultrasonografi orta boyutlu bir makinedir. Bir ekrana ve bir kola sahiptir. Bu kolun ucunda probe adı verilen ağzı yassı şekilde olan bir alet bulunur. Probe kişinin kontrol edilmek istenen bölgesi üzerinde gezdirilen alettir. Bu alet insan vücudu üzerinde gezdirilirken bir ses dalgası gönderir. Vücuttaki boşluklardan geri yansıyan bu ses dalgası sayesinde ultrasonografi ekranında gözlemlenmek istenen bölgenin görseli yansır. Mesela hamile kadınlarda bebeğin gelişimi bu makine ile takip edilir.

Ultrasonografi Radyasyon Yaymaz

Ultrasonografinin radyasyon yaymaması özellikle hamileler ve kanser hastası gibi hastalar için çok büyük bir avantajdır. Normal şartlarda hamileler ya da kanser hastaları üzerinde, başka aletler ile de yapılmak istenen gözlemler yapılabilecekken, bu aletlerin radyasyon yayması gibi sorunlardan kaynaklı yapılamaz. Çünkü radyasyon anne karnındaki bebeğe zarar verebilir ya da kanser hastası bir kişiye de zarar verme ihtimali vardır. Bu bakımdan ultrasonografi bu kişiler için çok kullanışlı bir makinedir. Anne karnındaki bebeğe zarar vermeden gelişimi bu makine sayesinde gözlemlenebilir.

Ultrasonofrafi Ses Dalgalarını Bedene Gönderir

Ultrasonografi ortalama 40 yıldır kullanılan bir makinedir. Aslında oldukça yeni sayılabilecek bu makine Doppler etkisine dayanmaktadır. Doppler etkisi şu şekilde açıklanabilir: hareketli bir cisme belirli aralıklarla belirli bir frekanstaki ses dalgaları gönderilerek bu hareketli cismin hızı ölçülebilir. Ultrasonografinin yaptığı şey de budur. Ses dalgalarını insan bedenine göndererek buradan geri yansıyan dalgaları okuyup bir görüntü oluşturur. Bu sayede anne karnındaki bebeği görebilir ve hatta oluşacak bazı sorunlar önceden tahmin edilebilir.

Ultrasonografi ile Anne Karnındaki Bebek İzlenir

Gebelik sırasında oluşacak komplikasyonların belirlenmesinde de oldukça etkili olan ultrasonografi sağlık alanında devrim niteliği taşıyan bir makinedir aslında. Bu makine sayesinde anne karnındaki bebeğin yeterli besin ve oksijene sahip olup olmadığı ya da bazı damarlarındaki kan akışının nasıl ilerlediği gibi sorulara yanıt bulunabilir. Ultrasonografi bebeğin bu özellikleri hakkında bilgi vermekle kalmaz aynı zamanda kadın hastalıklarının belirlenmesinde de oldukça yaygın kullanılmaktadır.

Ultrasonografinin Etkileri

Yapılan araştırmalar sonucunda ultrasonografinin şu iki etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir:

• Isı arttırıcı etki
• Kavitasyon etkisi

Laboratuvar ortamında karşılaşılan bu etkiler insan vücudunda karşılaşılmamaktadır. Yani ultrasonografi insan bedenine bahsedilen bu iki etkiyi yapmaz. Isı arttırıcı etki için ultrasonografinin çok uzun süreler insan vücuduna etki etmesi gerekir. Fakat bu işlem çok uzun sürmez bunun sonucunda herhangi bir ısı artışı da gözlemlenmez. Kavitasyon ise yine sıvının kaynaması sonucunda sıvıdaki maddenin parçalanması, erozyona uğraması olarak açıklanabilir. Fakat bu insan vücudunda oluşması zor bir durumdur ve ultrasonografi sonucu kimsede bu etkilere rastlanılmamıştır. Bunun yanı sıra ultrasonografiye maruz kalmış bebeklerde de herhangi bir sakatlık gözlemlenmemiştir. Yani sonuç olarak ultrasonografinin insan üzerinde kötü bir etkisi yoktur.

Ultrasonografi Kimlerde Kullanılır Ve Nasıl Uygulanır

Ultrasonografi genelde kadın hastalarda kullanılsa da aslında erkek hastalarda da kullanılır. En yaygın kullanımı için, rahimdeki bebeğin gelişim aşamasını gözlemlemek adına yapıldığı söylenebilir. Ultrasonografi ses ile görüntü sağladığı için buna uygun yumuşak dokuların hepsinde kullanılabilir. Sıvılar ses dalgalarının iletilmesi ve yansıması için çok uygundur. Bundan dolayı rahim içi gibi bölgelerde kullanımı oldukça basittir ve kesin sonuçlar verir. Bunun yanı sıra kalınbağırsak gibi organlarda kullanılamaz. Çünkü kalınbağırsakta bulunan gaz, sesin geçişini önler.

Ultrasonografi 15 Dakika Sürer

Ultrasonografi bu konuda eğitim almış uzmanlar tarafından kullanılır. İncelenecek bölge önce bir peçete ile temizlenir ve ardından bu bölgeye bir jel sıkılır. Ardından probe ismi verilen alet jelin üstünde gezdirilir. Ardından görüntü ultrasonografi ekranında gözlemlenir. Bu işlemler yapılırken hastanın yatması istenir. Bu işlem 5-15 dakika arasında yapılan oldukça kısa bir işlemdir.

Ultrasonografi doktorların alışkanlık haline getirmesi üzerine sıklıkla kullanılan bir inceleme yöntemi olmuştur. Hamile kadınların neredeyse her kontrolde ultrasonografileri çekilir. Bunun tek sebebi doktorların alışkanlığı değildir tabi ki. Hamile kadınlarda oluşan hormonsal değişiklikler onlarda bebeği için korkma gibi bir dürtü oluşturur ve her kontrolde ultrasonografi isteyebilir. Bu yüzden ultrasonografi için hangi aralıklarla çektirilmesi gerektiğini söylemek zordur.

Ultrasonografi İnceleme Yöntemleri

Ultrasonografi inceleme yöntemleri iki tanedir.

• Gri skala ultrasonografi (US): Ultrasonografinin gri renk skalasında olmasından dolayı bu ismi almıştır. Burada görüntü almak için dokuya iyice yaklaşılması gerekmektedir. Yoksa gri skalada görüntü çok da iyi olmayacaktır. Bu yüzden burada iki çeşit görüntü alma yöntemi söz konusudur. Bunlardan birincisi endosonografidir. Burada endoskopinin ucuna transdüser yerleştirilmiştir. Transdüser yardımı ile mide ve çevresinde daha net bir gri skala ultrasonografisi çekilebilir. İkincisi ise intraopartiftir. İntraopartif yardımı ile bir tümörün sınırları kesin sonuca yakın şekilde ölçülebilir.
• Renkli Doppler ultrasonografi (RDUS): İsminden de anlaşılacağı üzere hareketli bir şeyin ölçümünde kullanılır. İnsan vücudunda hareketli olan şey kandır. Renkli Doppler ultrasonografi de damarları ve damar içini görüntüler.

Ultrasonografi İle Teşhis

Ultrasonografi ile şu bölgelerde teşhis sağlanabilir:

• Kadın ve doğum hastalıkları: Sıvı dolu bir bölgeyi ultrasonografi ile incelemenin oldukça kolay ve daha kesin sonuçlar verdiği yukarıda bahsedilmişti. Kadın ve doğum hastalıkları için de incelenen bölgelerde sıvının bulunması ultrasonografi için bir kullanım alanı yaratmış ve hatta bu aletin en çok kullanıldığı bölge olmuştur. Ayrıca, ultrasonografinin bebeklere de zarar vermemesi ve bazı hastalıkların teşhisinde kullanılması gibi avantajları da bulunmaktadır.
• Parankimal organlar: Karaciğer, böbrek, dalak gibi organlara parankimal organlar ismi verilir. Bu organlar ultrasonografi ile incelenebilir. Ayrıca mesane gibi içi sıvı dolu olan organlar de ultrasonografi için oldukça uygundur.
• Bebek beyni: Ultrasonografinin kullanıldığı en ilginç bölgelerden bir tanesidir. Bebekler ilk doğduklarında henüz kemikleri kireçlenmemiş ve bıngıldakları olur. Bu yüzden ultrasonografiye açıktır. Henüz bıngıldağı olan bebeklerde bu inceleme yapılabilir.
• Yüzeysel yapılar: Tiroid, paratiroid, tükrük bezleri gibi yüzeysel yapılar da ultrasonografi ile incelenebilir. Bu noktada gönderilen ses dalgalarının frekansı büyümektedir.

Ultrasonografinin Avantajları

1. İyonizan ışın kullanmaması. İyonizan ışın insan vücudu için zararlıdır. Özellikle çocuklar ve bebeklerde bu zarar artar. Ama ultrasonografide kullanılmaz. Bunun yerine ses dalgaları etkindir. Bu sayede özellikle çocuklarda ve bebeklerde ultrasonografi ilk tanıyı koymak için kullanılır.
2. Taşınabilir olması. Yoğun bakım ünitelerinde, bu tarz tanı makinelerinin taşınabilir olması oldukça önemlidir. Hastayı yoğun bakımdan çıkarmadan ultrasonografi ile inceleme yapılabilir.
3. Acısız oluşu. Ultrasonografi hastanelerde kullanılan acısız aletlerden birisidir. Probe hastanın vücudunda gezerken, hastanın hissedeceği tek şey jelin soğuk yapısı olacaktır. Bunun yanında diğer tanı makinelerine oranla daha ucuz olması ultrasonografinin kullanışlı olmasının sebeplerinden birisi olarak gösterilebilir.

Ultrasonografinin Dezavantajları

1. Deneyimsiz çalışanlar. Ultrasonografiyi kullanacak sağlık çalışanları bu aleti kullanabilmek için eğitim almaktadırlar. Buna rağmen deneyimsiz olmaları durumunda tanının konması zor ve uzun olacaktır.
2. Bazı organların görüntülenememesi. Gazla dolu bir organı ultrasonografi görüntüleyemez. Bu yüzden akciğer ya da bağırsaklar gibi bazı organların görüntülenmesi zorlaşır.
3. Kafa içi yapının görüntülenememesi. Bıngıldağın gelişmesi ve kafatasının sertleşmesiyle beraber ultrasonografi ile kafa içinin görüntülenmesi imkânsız bir hal alır. Bu yüzden yetişkinlerde kafa içi yapısı görüntülenemez.

Ultrasonografi sağlık alanına kullanılan en önemli aletlerden birisidir. Hamile kadınların radyasyondan kaynaklı, sağlık alanındaki aletleri kullanamaması bazı teşhislerin koyulmasını engellemektedir. Ultrasonografinin icadıyla birlikte bu sorun neredeyse ortadan kaldırmıştır. Hem anneye hem de bebeğe zarar vermeyen bu alet sayesinde incelemeler yapılabilmekte ve hamile kadınlarda da teşhis kolaylığı sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ultrasonografi, anne karnındaki bebek içinbazı hastalıkları belirlemekte kullanılmakta ve bu hastalıklara bebek doğmadan önce müdahale edilebilmektedir. Bunun yanında bebeğin cinsiyetini öğrenmek gibi oldukça sevindirici haberlere de ön ayak olması bu makinenin insanlara manevi değer de kazandırdığını göstermektedir.

Ultrasonografi icadıyla birlikte gelişen sağlık sektörü ayrıca bazı hastalıklar için de bir umut ışığı olmaktadır. Henüz anne karnındayken teşhis edilebilen bir hastalık, tedavide de umut verici olabilir. Bu sayede bazı hastalıklardan da kurtulan birçok insan bulunmaktadır. Ultrasonografinin insan vücuduna zarar vermemesinin yanında, fazlasıyla avantajının olması da göz ardı edilemez. Ki acısız bir yöntem olması da kişideki hastane korkusunu yenmesine yardımcı olabilir.

Özellikle hamilelikte kullanılan bu alet bir devrim niteliğinde olup sağlık sektöründeki teknolojik gelişmeler için bir umut ışığı olmaktadır. Ses dalgalarının bu alanda kullanılabilecek olmasının kanıtı olan ultrasonografi radyolojideki aletlerin gelişebileceğinin bir kanıtıdır. Tanı konulmasında kullanılan bu gibi aletlerin insanlara zarar vermemesi ve daha fazla avantaj sağlaması bu alanın gelişime açık olduğunun kanıtıdır.