Yemek borusu yenilen besinlerin mideye taşımakla görevli içi boş bir organdır. Yemek borusunun tıptaki adı özofagus, göğüs kafesinde yer almaktadır. Ve ağız boşluğunun aşağı bölgesinden başlayarak omurilik ve soluk borusu arasından mideye kadar uzamaktadır. Yaklaşık olarak uzunluğu 25 ve 30 cm arasında değişmektedir. Yemek borusunda oluşan kanserlere de yemek borusu kanseri veya özofagus kanseri denilmektedir. Yemek borusu kanseri diğer kanser türlerine göre daha az görülmektedir. Bu kanser türü genelde yemek borusunun içinde olan hücrelerde başlar. Yemek borusunun herhangi bir kısmında kanser görülebilir. Erkekler bu kansere kadınlara oranla daha fazla yakalanmaktadır. Yemek borusu kanseri bazı bölgelerde yeme-içme alışkanlıklarına göre daha fazla yer almaktadır.
Özofagus Kanseri Kimlerde Görülür?
Bu kanser türü yılda hemen hemen 5 bin hastada görülmektedir. Yeme-içme alışkanlıklarına göre bazı bölgeler de daha fazla görülür. Örneğin Türkiye’nin doğu Anadolu bölgesinde Erzurum, Ağrı, Kars gibi illerde skuamoz türünde yemek borusu kanseri daha çok görülmektedir. Bunun sebebi ise doğu bölgesinde genellikle sebzeden ziyade et ile beslenme çok görülür. Bunun yanı sıra çok sıcak çay gibi içeceklerinde sık tüketilmesi kanser için önemli faktörlerdir. Daha soğuk ülkelerde sıcak içeceklerin fazla tüketilmesi yemek borusu kanseri görülme sıklığını artırmaktadır. Diğer bir etken olan şey ise alkol ve sigara kullanımı, bunları kullanan kişilerde de yemek borusu kanseri olma riski vardır. Özofagus kanseri 60 yaş üstü yaşlılarda daha sık görülmektedir. Genç kişilerde ise nadir olarak görülmektedir.
Yemek Borusu Kanseri Çeşitleri
Özofagus kanseri oluşan bölgeye ve hücre tipine göre sınıflara ayrılır. Skuamoz adında yassı hücreli yemek borusu kanseri ve adenokarsinom yemek borusu kanseri olarak 2’ye ayrılır. Yassı hücreli (Skuamoz) yemek borusu kanseri yemek borusunun içindeki hücrelerden dolayı oluşan ince dokudan kaynaklanan bir kanserdir. Türkiye de bu kanser tipi daha çok görülmektedir. Adenokarsinom yemek borusu kanseri ise yemek borusunun altındaki mukoza safraya ve mide asidine maruz kalma durumunda mukoza şekil değiştirerek salgı bezlerine benzemeye başlar. Bu yüzden de bu kanser tipi meydana gelir. Batıda bulunan ülkelerde yassı hücreli yemek borusu kanserine göre daha fazla görülmektedir. Bu iki türdeki kanser daha çok görülmektedir. Fakat bazen de çok az görülen kas dokusundan kaynaklanan başka tipte kanserler de vardır. Yemek borusu kanseri hücrelerden kaynaklı olabildiği gibi yer aldığı bölüme göre de ayrılabilir. Örneğin göğüs içi yemek borusunda, boyunda ve mide girişinde olarak 3 farklı bölgede de yemek borusu kanseri görülmektedir. Skuamoz yemek borusu kanseri daha çok yemek borusunun üst bölgesinde veya orta bölgesinde oluşmaktadır. Adenokarsinom yemek borusu kanseri ise genelde midenin giriş kısmında ve yemek borusunun altında görülmektedir.
Yemek Borusu Kanserinin Nedenleri
Yassı hücreli yemek borusu kanserine neden olan unsurlar genelde çok miktarda fazla sıcak içecekler tüketmek, alkol ve sigara kullanımı ve yanmış ya da tütsülenmiş gıda tüketmek skuamoz yemek borusu kanserine neden olabilmektedir. Diğer bir tür olan Adenokarsinom yemek borusu kanserleri ise daha çok reflü probleminden olmaktadır. İnsanların yaklaşık %20lik bir bölümünde reflü ile karşılaşılabilmektedir. Fakat Her reflü olan kişi yemek borusu kanseri olmaz. Sadece uzun süren reflü hastalığı ile fazla bir şekilde alkol ve sigara kullanımı bir araya geldiğinde Barrett özofagusa neden olmaktadır. Barrett özofagus yemek borusu kanserleri için çok önemli bir risk nedeni olmaktadır. Yemek borusu kanserlerinin nedenleri bazen engellenebilmektedir. Bu engellenebilir nedenler dışında bazı hastalıklar ve genetik yatkınlık kanser için çok az bir risk oluşturur. Sebze tüketmemek bunun yerine et ağırlıklı beslenmek, mangalda yapılan yanmış yiyecekleri tüketmek yemek borusu kanseri için önemli risk oluşturmaktadırlar.
Özofagus kanseri Belirtileri
Yemek borusu kanseri önemli ve anlaşılır belirtilere sahiptir. Bunlardan en çok karşılaşılan ve en önemli belirti olan yutma güçlüğüdür. Bunun yanında yemek borusu kanserlerinde yutarken takılma hissi veya ağrı oluşması belirtileri de görülebilmektedir. Yemek borusu kanserindeki tümör yemek borusunun çoğunu kapamadığı sürece belirtilerin görülmesi çok nadirdir. Belirtiler çok geç kendini gösterdiği için tümör ileriki evrelerde kendini gösterebilmektedir. İlk belirtiler ise çoğunlukla gece yatarken salyanın akması ve yutarken ağrı gibi şeyler olmaktadır. Belirtiler tümörün yemek borusunun hangi bölgede oluşmasıyla ilgili de farklılık gösterebilir. Fakat yutma güçlü her bölgede oluşan tümör için geçerli bir belirtidir. Boyun da oluşan yemek borusu kanseri en önemli belirtisi ses kısıklığıdır. Göğsün orta tarafında oluşan kanserin belirtisi ise öksürüktür. Mideye yakın olan bir bölgede kanser oluşmuş ise onun belirtisinde reflünün şiddetli bir şekilde görülmesidir. Kanama yemek borusu kanserlerinde nadir olarak görülmektedir. Olan kanama ise bağırsaklarda meydana gelmektedir. Yemek borusu kanserinin evrelerine göre de belirtiler değişir.1.evredeki kanser belirtisi genelde olmaz.2.evredeki kanserde ise yutma güçlüğü ile belirti kendini gösterir. Bu evrede aynı zamanda nadir olarak boğazda takıntı hissi ve bağırsaklarda kanama olması da görülebilir.3.evrede yutma zorluğu kendini ciddi bir şekilde gösterir. Ve hasta katı olan yiyecekleri yemekte çok sıkıntı yaşar. Bunun yanında salya akıntısı meydana gelebilir. Fakat bu salya akıntısı genelde yaşlılarda görülür genç hastalarda görülmez.4.evrede ciddi şekilde kilo verimi belirti olarak kendini gösterir. Bazen de öksürük ve kemik ağrıları da olabilir.
Yemek Borusu Kanseri Evreleri
Yemek borusu kanseri 4 evrede olmaktadır. Kanserin ilerlemesiyle evrelerde artar. Örneğin kanserin daha yeni oluşması 1.evre olarak söylenebilir.
- Özofagus kanserinde 1.evre: Bu kanser tipinde belirtiler çok geç çıktığından dolayı herhangi bir belirti bu evrede görülmez. Bu yüzden 1.evrede olan bir kanserin teşhis etmek çok zordur. Kanser sadece yemek borusunun iç zarında olmaktadır. Kanser hücreleri henüz kas yapısına ulaşmamışlardır. Bu evredeki hastalarda genelde tedavi yemek borusunun tamamını çıkartmakla değil sadece endoskop yardımı ile ağızdan girilerek kanser görülen zarın çıkartılması ile yapılmaktadır
- Özofagus kanserinde 2.evre: Bu evrede kanser hücreleri kas yapılarına ulaşmıştır.
- Özofagus kanserinde 3.evre: Hastalık yemek borusundan sonra çevredeki lenf bezlerine de yayılmıştır. Bu evredeki hastalarda kemoterapi ve radyoterapi uygulanarak tümörlerin azalması amaçlanır. Azalma olması durumunda tümör cerrahi işlemler ile çıkartılır.
- Özofagus kanserinde 4.evre: Bu evrede tümör iyice çevresine yayılmıştır. Genellikle yayılım karaciğer, mide akciğer ve kemik lenf bezlerine olmaktadır. Tümör çok yayıldığı için ve hastalığın son evresi olduğu için bu evredeki hastalar için genelde ameliyat yapılmaz. Sadece kemoterapi uygulaması yapılabilir.
Yemek Borusu Kanserinde Risk Faktörleri
Yemek borusundaki hücrelerde tahrişe sebep olan faktörler ve yemek borusu kanseri riskini artıran bazı faktörler şöyledir;
- Obezite,
- Çok sık sıcak içecekler içmek,
- Aşırı alkol tüketimi,
- Gastroözofageal reflü hastalığına sahip olmak,
- Sigara kullanmak,
- Barrett Özofagus,
- Safra reflüsü problemine sahip olmak,
- Sürekli et ile beslenmek,
- Sebze ve meyve tüketmemek,
- Göğüs veya karın bölgesinin radyasyon tedavisi görmesi gibi faktörler yemek borusu kanseri için risk oluşturmaktadırlar.
Özofagus Kanseri İçin Tanı Yöntemleri
Endoskopi ile yemek borusu kanseri tanısı koyulabilir. Ağızdan sokularak yemek borusuna inerek hasarlı veya kanserli bölge belirlenebilir. Bir diğer tanı yöntemi ise biyopsidir. Yine boğazdan yemek borusuna inen endoskop aracı ile kanserli olduğundan şüphelenen bir dokuyu bu araç ile çıkartır. Ve doku örneği biyopsi ile kanserli olup olmadığı anlaşılır.
Yemek Borusu Kanseri Tedavileri
Yemek borusu kanserinde tedavinin şeklini kansere yol açan hücrelerin tipi, hastanın genel sağlık durumu ve kanserin hangi evrede olduğu tedavi seçeneğini belirler. Cerrahi müdahaleler ile tedavi şekilleri de kendi içinde sınıflara ayrılır. Bunlardan biri Çok küçük boyutta olan tümörleri almak için yapılan ameliyatlardır. Tümörün etrafına yayılmaması ve boyutunun küçük olması durumunda endoskop aracılığı ile ameliyat yapılabilir. Bir diğeri ise yemek borusunun sadece bir kısmını çıkarma için yapılan cerrahi işlemdir. Özofajektomi denilen bu işlemle sadece yemek borusunun tümörlü kısmı alınır. Son cerrahi işlem ise özofajogastrektomi bu işlemde tümör mideye de yayılmış ise yine yemek borusunun bir kısmı ve tümörün yayıldığı midenin bir kısmı çıkartılır. Bu ameliyatlar özel cerrahi aletler yardımı ile yapılır. Fakat bu cerrahi işlemlerde kanama ve sızıntı gibi büyük riskler olabilir. Cerrahi müdahaleler dışındaki tedavi şekli ise özofagal stentdir. Bu tedavi şekli kanserin yemek borusunu daralttığı zaman bir stent takılarak yemek borusu açık tutulması ile gerçekleşir. Bu tedaviler dışında kemoterapi, radyokemoterapi ve radyasyon tedavileri de yemek borusu kanseri için kullanılmaktadır. Bu tedaviler sadece özofagustaki tümörlerin boyutunu küçültmek için kullanılırlar. Aynı zamanda diğer tedavi şekilleri ile birlikte de kullanılmaktadır.