Primer karaciğer kanseri nedir?
Karaciğer kanseri, karaciğerde bulunan hücrelerdeki bozulmalardan kaynaklı olmaktadır. Karaciğer karın boşluğunun olduğu bölümün sağ üst tarafında, midenin üstünde ve diyaframın altında yer almaktadır. Karaciğerde meydana gelen kanser türleri bir kaç farklı çeşitlilikte kendini gösterebilmektedir. En yaygın görülen karaciğer kanser türü hepatosit adlı kanser olmaktadır.
Bununla birlikte kanser vücudun başka bir bölümünde meydana gelmiş olabilir fakat daha sonradan karaciğere metastaz yapmış olabilir. Bu yüzden karaciğerde gözlemlenen kanserlerin hepsinin, karaciğerdeki hücrelerden kaynaklı ortaya çıktığı anlamına gelmemektedir. Başka organlardaki kanser, karaciğere yayılmış olabilir.
Karaciğer Kanserinin Belirtileri
- İştah kaybının ortaya çıkması
- Karnın üst bölümünde ağrı olması
- Zayıflık
- Yorgunluk, halsizlik, bitkinlik
- Kusma ve bulantının görülmesi
- istemsiz bir şekilde kilo kaybının olması
- Ciltte sararmaların meydana gelmesi
- Göz altlarının sararması
- Dışkının beyaz bir renk hali alması
- Ateş, kaşıntı
- Sırt ağrısı
- Anemi
- Abdominal ağrı ve kitle oluşumu belli başlı belirtiler arasında yer almaktadır.
Primer karaciğer kanseri erken dönemlerde aşırı belirti vermemektedir. Bu yüzden erken dönemlerde bu kanser türü herhangi bir belirti vermediği için siroz hastası olanlar, kalıtımsal karaciğer hastalığı geçirmiş olan kişiler, karaciğerinde yağlanması olanlar, aşırı alkol tüketenler ve kronik enfeksiyon hastalığı geçirmiş olanların düzenli olarak tetkiklerini yaptırması önemli olmaktadır. Böylece karaciğer kanseri için erken tanı konabilir. Erken tanı konulan karaciğer kanserinin tedavisinde etkili ve başarılı sonuçlar alınabilmektedir.
Karaciğer Kanserinin Risk Faktörleri
Karaciğer kanserinin bilinen belli başlı belirtileri:
- Siroz
- Hbv yada hcv virüslerinin yol açtığı kronik enfeksiyonlar
- Kan şekeri bozukluğu sorunu
- Yağlı karaciğer hastalığı
- Kalıtsal ortaya çıkan karaciğer hastalıkları
- Aflatoksinler
- Aşırı alkol kullanımı olmaktadır.
Primer karaciğer kanseri nedenleri tam olarak belli değildir. Bir çok faktörün bir araya gelmesi ile kanser oluşabilmektedir. Bazı vakalarda ise neden belli olabilir. Hepatit virüs gibi kronik enfeksiyonlar karaciğer kanserine yol açabilmektedir. Aşırı alkol tüketimi, yağlı karaciğer hastalığı, kan şekeri bozukluğu, kalıtsal karaciğer hastalıkları, siroz veya hbv gibi kronik enfeksiyonlar önemli risk faktörü olarak belirlenmiştir. Primer karaciğer kanseri, karaciğer hücrelerinin yapısında ve DNA'sında meydana gelen anormal bozulmalardan ortaya çıkmaktadır.
Hepatit B virüsü ve Hepatit C virüsü ile kronik hale gelen enfeksiyonlar karaciğer kanseri için önemli risk faktörlerinden olmaktadır. Eğer bu kronik hastalıklara sahipseniz erken tanı için karaciğer kanserinin teşhis edilebilmesi adına bazı tetkikleri yaptırabilirsiniz. Kalıtsal karaciğer hastalıkları da wilson hastalığı ve hemokromatozisi hastalığı olabilir. Bununla birlikte, yağlı karaciğer hastalığı da karaciğerde aşırı derecede yağ birikmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Aflatoksinler ise bir zehir olmaktadır ve yerfıstığında yada mısır gibi bazı ürünlerde, zehirli küfler şeklinde yapılan gıdalarda yer almaktadır.
Karaciğer Kanseri Tanısı
Primer karaciğer kanser tanısını koyabilmek için bazı testler, analizler ve incelemeler yapılmaktadır. Yapılan bu testler; kan testleri, görüntüleme testleri olmaktadır. Aynı zamanda karaciğerden bir doku alınarak örnek olarak incelenmektedir. Kan testlerinde karaciğer fonksiyonunun doğru çalışıp çalışmadığı tespit edilmektedir. Görüntüleme testleri; bilgisayarlı tomografi taraması olmaktadır. Aynı zamanda manyetik rezonans yani MR görüntüleme testleri yapılır. Bunun yanı sıra, karaciğerden doku alınacağı zaman biyopsi yapılmaktadır. Biyopsi için ciltten karaciğerin içine iğne yardımıyla girilir ve mikroskop aracılığıyla doku incelenir. Karaciğer biyopsisinin enfeksiyon, morarma ve kanama gibi olumsuz riskleri olabilmektedir.
Primer Karaciğer Kanserinin Tedavi Seçenekleri
Primer karaciğer kanseri için bir çok tedavi yöntemi bulunmakla birlikte hangi tedavi yönteminin uygulanacağı, tümörün hangi evrede olduğuna ve tümörün tipine bağlı olmaktadır. Tedavi yöntemlerinde cerrahi işlemler uygulanabilmektedir. Cerrahi yöntem tümörün bulunduğu bölgeden çıkarılması işlemini kapsamaktadır.
Eğer karaciğer kanseri evresi çok ileri düzeyde ve ilerlemiş ise bu durumda karaciğer fonksiyonları için buradaki cerrahi işlem uygulanması uygun olmayabilir. Çünkü çok ileri evrelerde yapılacak olan cerrahi işlemler, karaciğerin fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Cerrahi operasyon ile birlikte kanama, enfeksiyon gibi bazı riskler oluşabilmektedir. Bu yüzden karaciğer kanserinin çok ileri evrelerindeki hastalarda kemoterapi uygulaması ve radyoterapi uygulaması da yapılabilmektedir. Radyoterapi uygulaması ile geniş radyasyon kullanılmaktadır. Radyoterapi uygulaması 30-40 seanslar şeklinde bölünerek ve küçük dozlarda yapılmaktadır. Tedavi uzun süreyi kapsamaktadır. Bu tedavi yöntemi bazı hastalarda karaciğer yetmezliğine sebep olabilmektedir.
Karaciğer kanserinin ameliyat ile tedavisi iki şekilde yapılmaktadır. Tümörün alınmasına yönelik cerrahi işlem yapılabilir. Bunun dışında, karaciğer nakil ameliyatı yapılmaktadır. Karaciğer nakil ameliyatının yapılması için kanserli olan karaciğer tamamen alınır ve hastaya karaciğer nakil edilir. Erken dönem karaciğer kanseri olan kişilerde bu yöntem denenmektedir.
Karaciğer kanserine yol açan tümör eğer küçükse, yayılım göstermediyse ve karaciğer fonksiyonlarının olumsuz etkileneceği bir durum yoksa cerrahi ameliyat önerilmektedir. Cerrahi ameliyat yapılabilmesi için hastanın genel sağlık durumunun hem iyi olması hem de karaciğer fonksiyonlarının işlevini tam olarak yerine getirmesi önemli olmaktadır. bununla birlikte lokal yani bölgesel olarak uygulanan tedavi yöntemleri vardır. Lokal tedaviler; kanser hücrelerinin ısıtılması, kanser hücrelerini dondurmak, tümöre alkol enjekte edilmesi yöntemi, kemoterapi yöntemi, radyasyon yöntemleri olmaktadır.
Karaciğer Kanserini Önlemek İçin Yapılması Önerilenler
Primer karaciğer kanseri risk faktörlerini azaltabilmek için siroz hastalığını önlemek gerekmektedir. Siroz riskini önlemek için sağlıklı kiloya ulaşıp bu kiloda kalmak, alkolü ölçülü bir şekilde kullanmak gerekmektedir. Bununla birlikte, kimyasallara dikkat edilmesi önemlidir. Egzersiz yapmak ve hareket etmek, sağlıklı beslenmeyi yaşam tarzı olarak benimsemek önerilir. Böylece karaciğer kanserini önlemek için siroz riskinin azalmasına yönelik önlemler alınır. Bununla birlikte hepatit B aşısı yaptırılabilir. Hepatit B aşısı bebekler, bağışıklığı düşük olan kişiler, gençler, yaşlılar olmak üzere herkese yapılabilir.
Primer karaciğer kanseri oluşumuna yol açacak önemli risk faktörlerinden olan hepatit C'yi önlemek içinde bazı tedbirler alınabilmektedir. Hepatit C aşısı yoktur ancak hepatit C enfeksiyon oluşma riskini azaltabilmek için bazı önlemler alınabilir. Dövme yada piercing yaptırılacağı zaman mutlaka hijyenik bir ortamda yapılması gerekmektedir. Kullanılan iğnelerin sterilize olmasına dikkat edilmelidir. Eğer iğneler temiz bir şekilde sterilize edilmezse hepatit C virüsü kolay bir şekilde yayılabilir. İntravenöz ilaçlarını kullanmamayı tercih edebilirsiniz. Eğer bu ilaçları kullanacaksanız iğnenin mutlaka temiz olması önemlidir. Hepatit C aynı zamanda cinsel yollarla da bulaşabileceği için bu enfeksiyonlara karşıda cinsel yönden korunmak gerekir.
Karaciğer Kanserinin Evreleri
Primer karaciğer kanseri belirtilerinden sonra gerekli testler ve tekniklerle teşhis konulur. Daha sonra kanserin evresi belirlenmektedir. Yani kanserin yayılım aşaması tedavi için de önemli olmaktadır. Evrenin belirlenmesi için evreleme testleri yapılır. Böylelikle kanserin boyutu, yayılıp yayılmadığı ve kanserin bulunduğu yer tespit edilir.
Karaciğer kanserinin hangi evrede olduğunu belirleyebilmek için farklı yöntemler, farklı teknikler uygulanmaktadır. Bunun için evreyi belirlemek işlemlerinde görüntüleme teknikleri ve kemik taramaları yapılmaktadır.
Karaciğer Metastazları
Primer karaciğer kanseri türlerinden yaygın bir şekilde ortaya çıkan tümörler karaciğer bölümüne metastaz yapan tümörlerdir. Yani vücudun başka bir bölümünde meydana gelen kanserin yayılım göstererek karaciğerde yerleşmesi şeklinde ortaya çıkan tümörler farklı evrelerde olabilir. Başka yerlerden karaciğere gelen tümörler farklı boyutlarda olabilir. Yayılım göstererek karaciğere gelen kanser belirti vermeden ilerler. Hastalık ileri dönemlerine geldiğinde bazı belirtiler vermeye başlar. Genellikle karında ağrı, sırtta ağrı ve karın bölgesindeki şişlik şeklinde belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Karaciğere yayılım yoluyla gelen metastazların tanısını koyabilmek için radyolojik yöntemler uygulanır. Radyolojik yöntemler; ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme yöntemleridir. Bununla birlikte PET yöntemi de uygulanabilir. PET tekniğinde emisyon tomografisi çekilerek nükleer tıp yöntemleri uygulanır.
Karaciğer Metastazlarının Tedavisi
Primer karaciğer kanseri başka organlardan karaciğere yayılım yaparak gelmiş olan kanserlerden oluştuğu zaman yapılacak olan tedavi seçeneklerinde cerrahi ve cerrahi olmayan teknikler uygulanmaktadır. Kanserli tümörün boyutuna, türüne, yapısına göre ve hastanın genel sağlık durumu da dikkate alınarak tedavi planı belirlenir.
Kalın bağırsak kanserindeki metastazlarda cerrahi ameliyat yöntemleri başarılı bir şekilde uygulanmaktadır. Bazı cerrahi ameliyatlar kapalı şekilde de yapılabilir. Eğer cerrahi ameliyata karar verildiyse, ameliyat sonrası karaciğerin fonksiyonlarının hastaya yetecek şekilde çalışması önemli olmaktadır. Hastanın yaşı ve sağlık durumu cerrahi tedavi için uygun olup olmadığı açısından önemlidir. Bununla birlikte karaciğer kendini yenileyen bir organ olduğu için bağlı bulunulan koşullara göre bir çok farklı tedavi stratejisi benimsenebilir.
Cerrahi ameliyat yöntemi aşamalı olarak da yapılabilir. Aşamalı ameliyatlar birden fazla ameliyatı içerir. İlk yapılacak olan ameliyatla kanserli tümörlerin hepsi değil belirli bir bölümü temizlenir. İkinci ameliyata lob bulunduğu bölgeden alınır. Bir kaç aşamalı şekilde yapılan özel yöntemler ve tekniklerle tümörün tamamen temizlenmesi hedeflenmektedir.
Metastazlarsa kemoterapi yöntemi de uygulanabilir. Karaciğere başka yerden gelen kanserin evresi oldukça ileri bir evrede olduğunu gösterdiği için kemoterapi yöntemi planlanabilir. Bazı kanserli durumlarda tümörlerin yakılması işlemleri de yapılabilir.