Yaşlıların besin ihtiyacı erişkin ve genç insanlardan daha farklı olmaktadır. Yaşların ideal kilo hesapları daha farklıdır. Yaşlıların beslenmesinde çay yerine sütü ve taze sıkılmış meyve sularını tercih etmesi tavsiye edilmektedir. Reçel gibi enerjisi yüksek besinler yerine az yağlı besinler tüketebilirler. Protein ya da yumurta gibi besinleri tüketebilirler. Yaşlılarda beslenme kapsamında vitamin ve mineral açısından zengin olan salatalık ve domates tüketmesi de önerilmektedir.
Yaşlılıkta Beslenmenin Önemi
Yaşlılık sebebiyle ortaya çıkan hastalıkların geciktirilmesi, önlenmesi ve tedavi edilmesi için beslenme oldukça önemli olmaktadır. Beslenmenin dengeli ve yeterli olması gerekir. Dengeli ve yeterli bir beslenme hem sıkıntılardan korunmak hem de fonksiyonel fiziksel durumların sürdürülmesinde yardımcı olmaktadır. Yaşlılık döneminde hastalıklar, kırıklara bağlı olarak sakatlıklar ve enerji ihtiyacı artmaktadır. Yaşlılık döneminde enerji ihtiyacı için yetersiz beslenme daha çok soruna yol açabilir ve kronik beslenme yetersizliğine sebep olur. Dolayısıyla yetersiz beslenme sonucunda kronik hastalıklar ve bu hastalıkların sonucunda da ölümler ortaya çıkmaktadır. Bu yüzden yaşlılık döneminde dengeli ve düzenli beslenme çok önemlidir.
Yaşlılık dönemindeki yaşlıların beslenmesi, yaşlanma sürecinde kişide meydana gelen kronik hastalıklardan, fiziksel ekonomik psikolojik durumlardan etkilenmektedir. Bu yüzden yaşlılık döneminde beslenmenin uygun bir şekilde planlanması önemlidir. Her yaşlının kendi durumuna göre tespit edilip kişilere özgü olarak bir beslenme programı hazırlanmalıdır. Aynı zamanda bu dönemde yaşlıların düzenli olarak fiziksel aktivite yapması gerekir. Ayrıca zararlı olan sigara gibi maddelerinden korunma önlemleri alınmalıdır. Yaşlılarda beslenme alışkanlıklarının dengeli ve düzenli planlanması gerekir.
Yaşla birlikte en çok ortaya çıkan hastalıklar kalp-damar hastalıkları, yüksek tansiyon, şeker ve böbrek hastalığı gibi kronik hastalıklardır. Dolayısıyla eğer bu hastalıklar varsa buna göre özel diyetler uygulanmalıdır. Sağlıklı bir yaşlanma sürecini yaşayabilmek için beslenmenin düzenli ve dengeli olması, fiziksel aktivitelerin yapılması ve zararlı alışkanlıklardan kaçınılması oldukça önemlidir.
Yaşlılıkta Alınması Gereken Besinler
İnsanların yaşamları boyunca almaları gereken besin öğeleri şunlardır:
- Yağlar ve vitaminler
- Mineraller
- Proteinler
- Karbonhidratlar
Bu besinlerin yaşlılıkta oldukça önemi vardır. Yaşlılarda beslenme düzeninde bu besinler hücre yenilenmesine yol açmaktadır ve vücut organlarının yapı taşını oluşturan besinlerdir. Aynı zamanda insan vücudunu dış etkilere karşı korumaktadır. Bu besinler kas dokusunu güçlendirir, korur. Bunun yanı sıra, protein oldukça önemlidir. İncinme ya da kırıklarda bu besinleri aldığınız zaman daha hızlı bir iyileşme süreci sağlanmaktadır. Ayrıca, bağışıklık sistemini güçlendirmektedir. Böylece hastalıklara karşı vücut daha dirençli hale gelir.
Yaşlılık Döneminde Protein Alımı
Yaşlılarda beslenme için protein alımı gereklidir. Protein vücuda enerji sağlar. Yaşlılık döneminde protein ihtiyacı ne kadardır? Yaşlılık döneminde herhangi bir yaralanma, ameliyat, enfeksiyon ya da kronik bir hastalık varsa o zaman protein ihtiyacı artmaktadır. Yaşlılıkla birlikte bağışıklık sistemi fonksiyonları azaldığı için proteine daha fazla ihtiyaç duyulur. Bununla birlikte protein alımının kısıtlanmasını gerektiren bazı hastalıklar olabilir. Örneğin kronik böbrek hastalığı gibi. Bu gibi durumlarda uzman doktor alınacak protein miktarını belirler. Yaşlılık döneminde 70 gram protein yeterli olacaktır.
Yaşlılık Döneminde Karbonhidrat Alımı
Karbonhidratların yaşlılık döneminde oldukça önemi vardır. Yaşlılarda beslenme kapsamında alınması gereken karbonhidratlar beyin fonksiyonlarının yerine getirilmesi için önemlidir. Ayrıca kabızlığı önlemekte ve kalın bağırsakları çalıştırmaktadır. Vücuttaki enerji ihtiyacını karşılayan karbonhidratların alım miktarı önemlidir. Yaşlılık döneminde günlük olarak alınan enerjinin %60'ının karbonhidratlardan karşılanmasında dikkat edilmesi gerekmektedir. Yani karbonhidratların yeterli bir şekilde alınması protein de enerji kaynağı olarak kullanılacağı için önemli olmaktadır. Gereksiniminden fazla karbonhidrat alımı ise şişmanlığa yol açar. Karbonhidratların en çok bulunduğu gıdalar; kuru baklagiller, tahıllar, sebzeler meyveler olmaktadır. Bununla birlikte özellikle yaşlılık döneminde nişastalı ve şekerli besinlerin fazla tüketilmemesi gerekir. Yaşlılık döneminde özellikle tahıllara, tahıl ürünlerine ve sebze ve meyve tüketimine ağırlık verilmesi gerekmektedir.
Yaşlılık Döneminde Yağ Alımı
Vücudun ihtiyaç duyduğu yağın alım miktarı oldukça önemlidir. Yağlar, vücutta bir enerji kaynağı yaratmaktadır. Yağların içinde, A, C, K, D vitaminleri bulunmaktadır. her bir vitaminin vücuda yararı vardır. Vücuttaki bazı hormonların çalışması ve işlevlerini düzenli yerine getirmesi için gerekli miktarda yağ alınmalıdır. Yağlar bağışıklık sistemini güçlendirerek depresyondan korumaktadır. Yaşlılık dönemindeki yağ ihtiyacı ne kadardır? Yaşlının herhangi bir hastalığı yok ise günlük olarak tüketilmesi gereken yağ miktarı yaklaşık olarak 35 -40 gram arasında olmaktadır. Alınması gereken yağların yarısının zeytin yağdan diğer yarısı da bitkisel sıvı yağlardan elde edilmesi tavsiye edilmektedir.
Bununla birlikte çok fazla yağ tüketilmemelidir. Çünkü çok fazla yağ tüketimi kanser, şişmanlık, kalp damar hastalıklarına yol açmaktadır. Dengede bir yağ tüketimi elde etmek önemlidir. Bunun yanı sıra et ile hazırlanan etli yemeklere yağ ilave edilmemesi önerilmektedir. Hindi, tavuk gibi yemekler yağlı olarak tüketilmemelidir. Özellikle yaşlılarda sıkça görülen kalp-damar hastalıkları, yüksek kolesterol ve tansiyon gibi hastalıklara yakalanmamak için tereyağı, margarin ya da kuyruk yağı gibi katı yağların tüketilmemesi gerekir. Çünkü margarin yağları sağlığa zararlıdır. Yemeklerde özellikle bitkisel sıvı yağların ve zeytinyağının tüketilmesi tavsiye edilir.
Yaşlılarda beslenme alışkanlıklarına balık tüketimi eklenmelidir. Deniz ürünleri ve balıklarda bulunan omega-3 yağları yaşlılık döneminde de kalp damar sağlığı hastalıklarından yaşlıları korumaktadır. Ayrıca omega 3 yağı eklemlerdeki iltihaplanmaları engeller. Omega 3 yağı oluşan yağ birikimini önleyerek şişmanlığın önüne geçmektedir.
Yaşlılık Döneminde Vitaminler ve Mineraller
Yaşlılarda beslenme alışkanlıkları içinde mutlaka yeteri kadar vitamin ve mineral alınmalıdır. Vitaminler ve minerallerin yaşlılık döneminde birçok etkisi vardır. Yaşlılarda vitamin ve mineral alımı kasları güçlendirir, Kalp-damar hastalıklarından korur. Ayrıca şeker hastalıklarından koruyarak yüksek tansiyon gibi hastalıkları önlemektedir. Yeterli vitamin ve mineral alımı göz sağlığını ve deri sağlığını korur. Vücutta kan yapar. Bununla birlikte, Bunama, unutkanlık, depresyon gibi hastalıkları önler. Beyin fonksiyonlarını güçlendirir. Bağışıklık sistemini güçlendirerek hastalıklara karşı direnç oluşturur. Bu yüzden yaşlılık döneminde de vitamin ve mineral ihtiyacının karşılanması oldukça önemlidir. Yaşlılık döneminde zaten enerji azaldığı için daha fazla vitamin ve minerallere ihtiyaç artmaktadır.
Yaşlılarda Sağlıklı ve Dengeli Beslenme için Öneriler
Yaşlılarda şeker tüketiminin azaltılması önemlidir. Rafine edilmiş tahıllar ve kuru baklagiller tercih etmelidirler. Bununla birlikte posa içeriği yüksek olan besinleri alabilirler. Suyu yeterli miktarda almak oldukça önemlidir. Susamayı beklemeden belirli aralıklarla su içilmelidir. Sıvının ve suyun yeterli şekilde alınması böbrek fonksiyonları için ve böbrek taşları için oldukça önemlidir. Kalsiyumun en iyi kaynakları çökelek, peynir ve yoğurt gibi süt ve süt ürünleri olmaktadır.
Yaşlılarda beslenme kapsamında sağlıklı ve dengeli beslenme için öneriler şunlardır:
Bununla birlikte, yaşlılık döneminde besin çeşitliliği sağlanmalıdır. Yaşlılardaki besin çeşitleri şu şekilde sınıflandırılır:
- Et, kuru baklagiller, yumurta, yağlı tohumlar ve benzeri besinler
- Süt ve süt ürünleri
- Taze sebze ve meyveler
- Pirinç, bulgur gibi tahıl grubu