Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyoz, omurganın yanlış yönde eğrildiği bir omurga rahatsızlığıdır ve dünya genelinde birçok insanı etkileyen bir sağlık sorunudur. Bu rahatsızlık, omurganın yan tarafa doğru C veya S şeklinde bir eğri oluşturduğu zaman ortaya çıkar ve omurga sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Skolyozun türleri, nedenleri, belirtileri, dereceleri ve tedavi seçenekleri konularında derinlemesine bir bilgiye sahip olmak, bu rahatsızlıkla başa çıkmak isteyen hastalar ve aileleri için son derece önemlidir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Skolyoz, omurga eğriliği olarak da bilinir ve omurganın yanlış yönde eğrildiği bir durumdur. Omurganın düzgün hizalanması gereken doğal bir kavis bulunur, ancak skolyoz durumunda bu kavis anormal bir şekilde eğrilir. Bu eğrilik genellikle "C" veya "S" şeklinde olabilir. Skolyoz, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde başlar ve yaşam boyu devam edebilir. Bu nedenle, erken teşhis ve uygun tedavi son derece önemlidir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Dereceleri Nelerdir?

Skolyozun dereceleri, omurganın eğriliğinin şiddeti ve açısı göz önüne alınarak belirlenir. Skolyoz derecelendirmesi genellikle "Cobb açısı" adı verilen bir ölçüm yöntemi kullanılarak yapılır. Bu açı, omurganın düzleşmesiyle ilgili en belirgin noktalar arasındaki açıyı ölçer.

• Hafif Skolyoz: Hafif skolyoz vakalarında, omurga eğriliği genellikle 10 ila 25 derece arasındadır. Bu derecede skolyoz genellikle sırtın hafifçe eğik görünmesine neden olur. Tedavi genellikle izlemek veya egzersiz programları gibi konservatif yöntemleri içerir.
• Orta Derecede Skolyoz: Orta derecede skolyozda omurga eğriliği 25 ila 40 derece arasında ölçülür. Bu derecede skolyoz, daha belirgin bir omurga eğriliği anlamına gelir ve postürde daha fazla değişiklik gözlemlenir. Tedavi seçenekleri arasında fizik tedavi, omurga korsesi kullanımı ve egzersiz programları bulunabilir.
• Şiddetli Skolyoz: 40 dereceden fazla olan skolyoz dereceleri şiddetli olarak kabul edilir. Bu derecede skolyoz, omurgada ciddi bir eğrilik ve deformiteye yol açar ve hastanın yaşam kalitesini olumsuz etkiler. Şiddetli skolyoz vakalarında cerrahi müdahale sıklıkla başvurulur. Ameliyat, omurgayı düzeltmek ve sabitlemek için kullanılır.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Türleri Nelerdir?

Skolyoz, farklı nedenlere dayanarak çeşitli tiplerde ortaya çıkabilir. İşte skolyozun farklı türleri:

• İdiyopatik Skolyoz: İdiyopatik skolyoz, en yaygın skolyoz türüdür ve nedeni bilinmeyen bir şekilde gelişir. Genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkar ve genetik faktörlerin rol oynayabileceği düşünülür. İdiyopatik skolyoz altında bazı alt tipler vardır:

Infantil İdiyopatik Skolyoz: 3 yaşından önce başlayan skolyozdur.
Juvenil İdiyopatik Skolyoz: 3 ila 10 yaşları arasında başlayan skolyozdur.
Adolesan İdiyopatik Skolyoz: 10 ila 18 yaşları arasında başlayan ve en yaygın olan türdür.

• Konjenital Skolyoz: Konjenital skolyoz, doğuştan gelen bir omurga anomalisi sonucu ortaya çıkar. Normal omurga gelişimindeki bir sorun nedeniyle omurga şeklinde anormal bir eğrilik oluşur.
• Nöromüsküler Skolyoz: Nörolojik veya kas hastalıkları, örneğin serebral palsi, kas distrofisi veya omurilik zedelenmeleri gibi durumlar nedeniyle gelişen bir tür skolyozdur. Kas zayıflığı veya dengesizlik, omurganın eğrilmesine yol açar.
• Dejeneratif Skolyoz: Yaşlanma süreciyle birlikte omurların yıpranması ve disklerin incelmesi sonucu ortaya çıkan bir tür skolyozdur. Genellikle yaşlılarda görülür ve ağrıya yol açabilir.
• Romatoid Artrit ile İlişkili Skolyoz: Romatoid artrit gibi otoimmün hastalıklar, omurga eğriliğine neden olabilir. Romatoid artritin omurga eklemlerini etkilemesi sonucu skolyoz gelişebilir.
• Malformasyonel Skolyoz: Doğuştan gelen omurga yapısındaki anormallikler sonucu oluşan skolyoz türüdür.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Neden Olur?

Skolyozun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, birkaç etkenin rol oynadığı düşünülmektedir. Genetik faktörler, sinir sistemi bozuklukları, omurga yaralanmaları, kas dengesizlikleri ve hatta postür problemleri, skolyoz gelişimine katkıda bulunabilir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Belirtileri Nelerdir?

Skolyozun belirtileri kişiden kişiye ve omurganın eğrilik derecesine göre değişebilir. Hafif skolyoz vakalarında belirtiler genellikle belirgin değildir veya çok hafif olabilir, bu nedenle erken teşhis önemlidir. Skolyozun bazı yaygın belirtileri şunlardır:

• Omurga Deformitesi: Skolyozun en belirgin belirtisi, omurganın yana doğru anormal bir eğriliği veya C veya S şeklinde bir eğriliğin olmasıdır. Bu eğriliği gözlemlemek için kişinin sırtına bakıldığında veya bel hizasında düzensizlikler fark edildiğinde dikkat çekebilir.
• Omuz Eşitsizliği: Skolyoz, omuzların eşit olmayan bir yük taşımak zorunda kalmasına neden olabilir. Bu nedenle bir omuz diğerine göre daha yüksek veya daha düşük görünebilir.
• Bel Eşitsizliği: Skolyoz, bel çizgisinde değişikliklere yol açabilir. Beldeki cilt katmanlarının eşit olmayan bir hizalaması olabilir.
• Sırtta Çıkıntı veya Eğrilik: Skolyozun ciddiyetine bağlı olarak sırtta bir çıkıntı veya eğrilik olabilir. Bu durum, kişinin postürünü etkileyebilir ve sırtın düzgün bir şekilde oturmasını veya durmasını zorlaştırabilir.
• Omurga Ağrısı: Skolyoz, sırt ağrısına neden olabilir. Ağrı genellikle eğrilik derecesi ve kişinin yaşına bağlı olarak değişebilir.
• Solunum Problemleri: Ciddi skolyoz vakalarında, omurga akciğerlere baskı yapabilir ve solunum problemlerine neden olabilir. Bu durum özellikle omurga eğriliği göğüs bölgesinde yoğunsa daha belirgin olabilir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Tedavisi Nasıl Olur?

Skolyozun tedavisi, eğrilik derecesine, skolyozun türüne, hastanın yaşına ve sağlık durumuna göre değişir. Ancak, tedavi seçenekleri şunları içerir:

• Gözlem: Hafif skolyoz vakalarında, eğrilik derecesi çok düşükse veya ilerleme riski düşükse, doktor hastayı düzenli olarak takip eder.
• Fizik Tedavi ve Egzersiz: Skolyozun belirli türleri için fizik tedavi ve egzersiz programları önerilebilir. Bu programlar, omurganın esnekliğini artırmayı ve kas dengesini iyileştirmeyi hedefler.
• Omurga Korsesi: Orta derecede veya ilerleyen skolyoz vakalarında, omurga korsesi (brace) önerilebilir. Bu özel tasarlanmış korseler, omurganın eğriliğini kontrol etmeye yardımcı olur ve eğriliğin ilerlemesini yavaşlatabilir veya durdurabilir.
• Cerrahi Müdahale: Şiddetli skolyoz vakalarında veya diğer tedavi yöntemlerinin sonuç vermediği durumlarda cerrahi müdahale gerekebilir. Cerrahi, omurga eğriliğini düzeltmek ve ilerlemesini durdurmak için metal implantlar kullanarak yapılabilir.

Skolyozda Omurga Güçlendirme 

Omurga güçlendirme egzersizleri, skolyozun ilerlemesini engellemeye yardımcı olabilir. Karın kaslarını güçlendiren egzersizler, omurga stabilitesini artırabilir ve ağrıyı azaltabilir. Bunların yanında, ortopedist ve fizyoterapist gözetiminde yapacağınız esnetme ve denge egzersizleri sayesinde skolyozun gelişimini yavaşlatabilir ve hatta durdurabilirsiniz.

Skolyoz Egzersizleri Nelerdir?

Skolyoz egzersizleri, omurga eğriliği olan kişilerin omurgalarını güçlendirmek, esnetmek ve duruşlarını düzeltmek için kullanılan özel egzersizlerdir. Bu egzersizler, skolyozun şiddetini hafifletebilir, ağrıyı azaltabilir ve omurga sağlığını destekleyebilir. Ancak, skolyoz egzersizlerine başlamadan önce bir doktora veya fizyoterapiste danışmanız önemlidir, çünkü egzersiz programı kişinin spesifik durumuna ve skolyozun türüne göre özelleştirilmelidir. İşte skolyoz egzersizleri örnekleri:

Esnetme Egzersizleri

• Omurga esnetme: Sırt üstü yatarken, elleri başın altına koyarak ve bacakları düz tutarak omurgayı uzatın. Sırtın yere düzgünce oturmasına odaklanın.
• Kedi-İnek Pozisyonu: Eller ve dizler üzerinde durarak, sırtı yukarı doğru kamburlaştırın (inek pozisyonu) ve ardından sırtı aşağı doğru bükerek (kedi pozisyonu) sırtı esnetin. Bu hareketi tekrarlayın.

Karın Güçlendirme Egzersizleri

• Plank: Düz bir çizgi oluşturmak için dirseklerinizi ve ayak parmaklarınızı kullanarak vücudu yere paralel olarak tutun.
• Köprü: Sırt üstü yatarken, ayakları yere koyarak ve elleri yanlarına koyarak kalçaları yukarı kaldırın. Bu pozisyonda birkaç saniye kalın.
• Yüzme: Sırt üstü yüzme, omurga eğriliği olan kişiler için iyi bir seçenektir çünkü suyun direnci kasları güçlendirir ve omurgayı destekler.

Denge ve Koordinasyon Egzersizleri

• Ayakta dururken gözleri kapalı olarak dengeyi korumaya çalışın.
• Top kullanarak denge egzersizleri yapın.
• Pelvik Eğitim: Pelvik tabanı güçlendirmek ve pelvik stabiliteyi artırmak, skolyozun semptomlarını hafifletebilir.
• Yoga ve Pilates: Skolyozlu kişiler için uygun yoga ve Pilates dersleri, omurga esnekliğini ve gücünü artırabilir. Ancak, bu tür dersleri sertifikalı bir eğitmenin gözetiminde almak önemlidir.

Skolyozda (Omurga Eğriliği) Korse Tedavisi

Skolyoz tedavisinde kullanılan bir seçenek korse tedavisidir. Skolyoz korsesi, omurganın eğriliğini kontrol altına almak ve ilerlemesini engellemek için kullanılır. Korseler, özellikle büyüme çağındaki çocuk ve ergenlerde ilerlemiş skolyoz vakalarında ya da hafiften orta dereceye kadar eğriliği olan yetişkin kişilerde etkili olabilir. Skolyoz korse tedavisinde kullanılan korseler farklı türlerde olabilir. En yaygın kullanılan korseler şunlardır:

 Boston tipi korse (TLSO): Göğüs ve bel bölgesini destekleyen bir korsedir.
 Milwaukee tipi korse: Boyun, göğüs ve bel bölgesini destekleyen daha karmaşık bir korsedir.
 Charleston korse: Sadece gece boyunca giyilen ve skolyozun gece boyunca düzelmesine yardımcı olan bir tür korsedir.

• Korse tedavisi, omurganın büyüme hızının en fazla olduğu ergenlik döneminde daha etkilidir. Tedavi süresi, eğriliğin şiddetine, hastanın yaşına ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
• Tedavi sırasında düzenli olarak doktorla görüşmek ve korsenin uygun şekilde çalıştığından emin olmak önemlidir. Korse uygun bir şekilde oturtulmalı ve ayarlanmalıdır. Tedavi genellikle fizik tedavi ile birleştirilir. Fizik tedavi, kas gücünü artırmayı, omurga esnekliğini iyileştirmeyi ve postürü düzeltmeyi hedefler.

Skolyoz Ameliyatı

Skolyoz ameliyatı, omurga eğriliğinin şiddetli olduğu ve diğer tedavi seçeneklerinin sonuç vermediği durumlarda düşünülen bir tedavidir. Ameliyat, omurganın eğriliğini düzeltmek ve sabitlemek amacıyla yapılır.

• Ameliyat öncesinde hasta, anestezi uzmanı tarafından genel anestezi altına alınır.
• Cerrahiye başlamadan önce cerrah, omurga bölgesine ameliyat yapmak için gerekli olan kesileri yapar. 
• Cerrah, omurga eğriliğini düzelten metal implantlar (vida, çubuk, plak) kullanır. Bu implantlar omurga kemiklerine yerleştirilir ve omurga düzeltilir.
• Bazı durumlarda, omurga kemiği greftler kullanılarak omurganın istenilen konumda kalmasını sağlamak için kemik grefti uygulanır. Greftler genellikle hastanın kendi kemiklerinden veya donör kemiklerden elde edilir.
• Omurga düzeltilip istenilen konumda olduğunda sabitlenir. Kesiler kapatılır ve ameliyat tamamlanır.

Skolyoz Ameliyatından Sonra Kaç Günde İyileşme Sağlanır?

Skolyoz ameliyatından sonraki iyileşme süresi, birçok faktöre bağlı olarak değişir. Çünkü, her bireyin iyileşme hızının farklı olmasıyla beraber, ameliyatın karmaşıklığı, ameliyat sonrası komplikasyonlar ve hastanın genel sağlık durumu gibi faktörler iyileşme süresini etkileyecektir. Ancak genel olarak, skolyoz ameliyatı sonrası hastalar birkaç hafta ile birkaç ay arasında iyileşme sürecinden geçerler. İşte skolyoz ameliyatından sonraki dönemdeki belirli zaman dilimlerine yönelik bir genel bakış:

• Ameliyat sonrası ilk hafta boyunca hastalar genellikle hastanede kalır ve ameliyat sonrası bakım alırlar. Bu dönemde ağrı kontrolü önemlidir ve hastalar yavaşça ayağa kalkmaya ve yürümeye başlayabilirler.
• Ameliyat sonrası ilk birkaç hafta içinde hastalara genellikle evde dinlenmeleri önerilir ve hareket etme kabiliyetleri sınırlıdır. Fiziksel aktivite kısıtlanır ve ağrı kontrolü devam eder.
• İlk birkaç ay içinde, hastaların ağrısı oldukça hafifler ve hareket kabiliyetleri artar. Fiziksel terapi ve rehabilitasyon programları bu dönemde başlar ve kas gücünün yeniden kazanılması hedeflenir.
• İyileşme süreci 6 ay ile 1 yıl arasında devam eder. Bu dönemde hastaların günlük yaşamlarına geri dönmeleri ve normal aktivitelerine dönmeleri amaçlanır.

Skolyoz Hastaları Nasıl Yatmalı?

Skolyoz hastalarının uyku pozisyonu seçimi, omurga eğriliği ve ağrı düzeyine bağlı olarak değişebilir. İdeal bir uyku pozisyonu, skolyoz semptomlarını hafifletebilecek ve omurga sağlığını destekleyebilecek bir pozisyon olmalıdır. İşte skolyoz hastalarının uyku pozisyonlarına dikkat etmeleri gereken bazı öneriler:

• Skolyoz hastaları için en iyi uyku pozisyonlarından biri sırt üstüdür. Bu pozisyon, omurganın doğal hizasını korur ve omurganın eğriliğini artırmaz. Ayrıca, baş ve boyunun doğru bir yastık ile desteklenmesi de önemlidir.
• Yan uyuma pozisyonu da skolyoz hastaları için uygun olabilir, ancak doğru şekilde desteklenmelidir. Yan yatarken, başınız ve boyunun yeterli yükseklikte bir yastıkla desteklenmesi,  ayrıca, bacakların bükülmemesi ve vücudu düz bir çizgi oluşturacak şekilde tutulması gerekebilir.