Hareket kısıtı ve ağrısı olan bir kalça; iş ve sosyal hayatı ciddi anlamda engellemektedir. Bu durum zaman geçtikçe daha da artmakta dinlenildiğinde bile ağrılara sebep olmaktadır. Ayrıca ağrılar arttıkça uyku düzeni bozulmaktadır. Bu durum tıbbı bir müdahale ile kalça protezi ameliyatı ile çözüme kavuşturulmaktadır. Peki kalça protezi nedir? Hangi hastalara uygulanmaktadır? Hangi durumlarda uygulanmaktadır?
Genel Olarak Kalça Protezi
Kalça protezi nedir? Kalça ekleminin tam olarak görevini yerine getiremediği durumlarda, bu eklemin yerine vücuda uyumlu olarak üretilmiş metalden yapılan bir platindir. Bahsedilen bu platin, bir ameliyat ile vücuda takılmaktadır. Halk arasında total kalça protezi olarak da bilinen bu ameliyat, kalça ekleminin ileri derecede kireçlenmiş olduğu ya da hasar gördüğü durumlarda yapılmaktadır. 70 yıldan fazladır uygulanan bu ameliyat, gelişen teknolojiyle birlikte modern bir ameliyat çeşidi olarak gelişerek devam etmektedir.
Kalça Protezi Ameliyatı Belirtileri Nelerdir?
Kalça protezi ameliyatı, kalçada şiddetli ağrı görülen kişilere uygulanmaktadır. Ayrıca bu ameliyat; hareket kısıtlığı, bacakta kısalık, topallama durumlarında da uygulanmaktadır.
Kalça Protezi Ameliyatı Hangi Hastalar İçin Yapılmaktadır?
Genel olarak orta yaştan sonra uygulanan kalça protezi ameliyatının bir üst yaş sınırı yoktur. Kemik gelişimi tamamlanmış ya da tamamlayacak olan herkese uygulanmaktadır. Yoğun olarak displazisi (kalça çıkığı) ya da avasküler nekroz rahatsızlıklarında uygulanan bu ameliyat, 20-40 yaş aralığındaki kişilere uygulandığında kesin sonuçlar elde edilmektedir.
Kalça Protezi Ameliyatının Geciktirme Durumu
Kalça protezi ameliyatının geciktirilmemesi gerekmektedir. Çünkü ameliyat gereken hastaların zamanla rahatsız olmayan bel, diğer kalça, dizler ve sırtta bozulma ve kireçlenme olabilmektedir. İlerleyen zamanda bu bölgelerin de ameliyat olma durumu söz konusu olabilmektedir. Bu nedenle bu bölgelere yük binmeden ameliyatın olunması gerekmektedir.
Kalça Protezi Kimlere Uygulanmamaktadır?
Kalça protezi her hastaya uygulanmamaktadır. Bu ameliyatın uygulanmadığı hastalar ise;
- Akıl hastalığı olan hastalara uygulanmamaktadır.
- Kişisel hijyen kurallarına uymayan hastalara uygulanmamaktadır.
- Demans hastalarına uygulanmamaktadır.
- Kalçasında devam eden bir enfeksiyon olan hastalara uygulanmamaktadır.
- Toplardamarda ya da atardamarda ileri seviyede yetmezlik olan hastalara uygulanmamaktadır.
- Nörolojik rahatsızlıklara bağlı olarak kalçada felç görülen hastalara uygulanmamaktadır.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonrasında Hasta Nelere Dikkat Etmelidir?
Her ameliyat sonrasında olduğu gibi kalça protezi ameliyatı sonrasında da kısa ve uzun vadede hastanın dikkat etmesi gereken bazı hususlar bulunmaktadır. Genel olarak hastanın dikkat etmesi gereken hususlar ise;
- Her ne kadar uzun yıllar protez kullanılsa da belli bir ömrü vardır. Bu nedenle düşme gibi durumlar yaşanmaması için azami özen gösterilmesi gerekmektedir.
- Soğuk olan yerlerde yaşamamaya özen gösterilmesi gerekmektedir.
- Ameliyattan sonra 7-8 hafta kadar bacak bacak üstüne atmamak gerekmektedir.
- Oturur halde iken yere eğilip bir şey almamak gerekmektedir.
- Alaturka tuvalet yerine alafranga tuvalet kullanılmalıdır.
- Oturup kalkıldığında öne aşırı eğilmemek için özen gösterilmesi gerekmektedir.
Totol Kalça Protezi Çeşitleri
Günümüz teknolojisi ile geliştirilen kalça protezlerinin; leğen ve uyluk kemiğine yerleştirilen ana parçalar kobalt, krom ya da titanyumdur. Eklemleştiği bölümlerde ise ara parçalar; metal, seramik veya polietilen yapıda olabilmektedir. Bahsetmiş olduğumuz bu maddelerden yapılan protezler vücuda tamamen uyumludur yani kemiğin yerini alabilecek özelliklerde üretilmektedir.
Kalça Protezinin Ömrü Ne Kadar Sürer?
Kalça protezi nedir? Sorusunun cevabını verdikten sonra bu bölümde, kalça protezinin ömründen bahsedeceğiz. Öncelikle bu ameliyatın uzman bir cerrah tarafından kaliteli bir malzeme kullanılarak yapılması gerekmektedir. Böylelikle protezin, hastanın ömrü boyunca kullanılması hedeflenmektedir. En az kaliteli bir protezin ömrünün ise on beş yıl olduğu bilinmektedir. Tabi otuz yıldan daha fazla kalça protezini kullanan hastalar da bulunmaktadır. Ayrıca belirli dönemlerde kontrolü sağlanan protezin, zamanı dolduğunda tamamı değiştirilmeden sadece ara parçalar değiştirilerek eski haline döndürülebilir. Fakat tamamen değiştirilen protezler de bulunmaktadır. Her iki yöntemle de protezlerin ömrü ilk takıldıkları gibi olmaktadır.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonrasında Yaşanabilecek Olumsuz Durumlar
Öncelikle eğer bir kalça protezi ameliyatı deneyimsiz bir cerrah tarafından yapıldıysa bir risk söz konusu olabilmektedir. Bunun için bu ameliyat, kaliteli malzemelerin bulunduğu iyi bir merkezde uzman kişiler tarafından yapılmalıdır. Çünkü bu merkezlerde yapılan ameliyatlarda başarı oranı yüksektir. Kalça protezi ameliyatında yaşanabilecek olası komplikasyonlardan biri ise enfeksiyon riskidir. Böyle bir durumda protezin değişmesi bile söz konusudur. Bu durum ayrıca uzun süre antibiyotik kullanımına da sebebiyet verebilmektedir. Bu durum yaşanmaması için de iyi bir merkezin tercih edilmesi önemle gerekmektedir.
Son teknoloji kullanılarak üretilmiş olsa da protez, ağır işlerde uzun süre çalışan hastalar için kısa ömürlü olabilmektedir. Ayrıca bu durumdan dolayı protezde yer alan ara parçalar kısa sürede aşınabilir. Bu durum da protezin gevşemesine sebep olabilmektedir. Yaşanan bu olumsuzluklar, protezin değiştirilmesine sebebiyet vermektedir. Eğer protez değiştirilmezse geri dönüşü olmayan kemik erimesine sebep olabilmektedir. Yaşananlardan sonra yapılacak yeni protez ameliyatı, diğer ameliyata oranla zor ve teknik bir ameliyattır. Yine iyi bir merkezde ve uzman kişilerce yapılmalıdır.
Yukarıda bahsedilen durumların dışında kalça protezi ameliyatı sonrasında pıhtı riski söz konusu olabilmektedir. Fakat ameliyat sonrasında kan sulandırıcı, varis çorabı kullanımı gibi önlemler alınması durumu riski önlemektedir. Ayrıca bu durum yaşansa bile alınan bu önlemlerle, tedavisi mümkündür. Bunların dışında ameliyat sonrasında; damar ve sinir yaralanması, kalça protezlerinin yerinden oynaması ve protezin çevresinde kırıklar görülebilmektedir.
Kalça Protezi Ameliyatı Sonrasında Hastaların Yaşamları Nasıl Olmalıdır?
Genel olarak yukarıda; kalça protezi nedir? Hangi durumlarda uygulanmaktadır? Gibi soruların yanıtını vermeye çalıştık. Bu bölümde ise bu ameliyat sonrasında sosyal hayatın nasıl devam etmesi gerektiği üzerinde duracağız.
Öncelikle ameliyat sonrasında eve çıkıldığında belirli süre kullanılması gereken koltuk değneklerinin nasıl kullanılması gerektiği hastaya doktoru tarafından detaylı bir şekilde anlatılacaktır. Hasta, dikkatli bir şekilde belirli bir süre yürüteçle daha sonra da hastanın mevcut durumuna göre 2 ile 3 hafta arasında desteksiz yürümeye başlayabilecektir. Hastanın hafif sporları yapabilmesi içinse ancak dört ayın geride kalmış olması gerekmektedir. Bu sürelerden önce hasta, oturup kalkarken kesinlikle tutunabileceği yani ona destek sağlayacak çok alçak olmayan sandalye ya da koltuk kullanmalıdır. Ayrıca evde kayma riski olan alanlardan uzak durulmalıdır. Hasta banyo olurken ise ya yüksek duş sandalyesi kullanmalıdır ya da ayakta kendine bir destek sağlayarak banyo yapmalıdır. Hastanın ameliyattan sonrası banyo yapabilmesi içinse iki haftanın geçmiş olması gerekmektedir.
Ameliyat sonrasında hastanın yatma şekli ise yapılan ameliyatın tekniğine göre farklılık göstermektedir. Fakat genellikle uzmanlar tarafından hastaların belirli bir dönem sırtüstü yatmaları istenmektedir. Diğer yatış pozisyonlarında yatmaları için ameliyatın üzerinden zaman geçmesi gerekmektedir. Bu zaman dilimi ise yapılan ameliyatın türüne göre farklılık göstermektedir.
Kalça protezi ameliyatı sonrasında araç kullanımı ise; genel olarak bir ay sonrasıdır. Bisiklet kullanımı içinse hastaların iki ay kadar beklemeleri gerekmektedir. Hastaların namaz kılma durumları ise ameliyat sonrasında sandalye üzerinde olmaktadır.
Ameliyat sonrasında cinsel ilişki durumu da belirli dönem ertelenmektedir. Bu durum için belirlenen süre genellikle altı haftadır. Nasıl birliktelik yaşanacağı konusu ise hastaların cinsiyetlerine göre farklılık göstermektedir. Bu durum hakkında detaylı bir bilgi paylaşılması için hastaya şematik görseller verilmektedir.
Kalça protezi ameliyatından sonra hastanın tuvalet kullanımı ise öncelikle yani ilk altı ay alafranga (klozet) olmalıdır.