İyi Kolesterol ve Kötü Kolesterol Arasındaki Fark Nedir?
İyi kolesterol ve kötü kolesterol birçok kişinin adını duyduğu ancak tam olarak bilgi sahibi olmadığı kalp sağlığımız açısından iki önemli kavramdır. İyi ve kötü kolesterolün yanı sıra yüksek ve düşük kolesterol hakkında da birçok şey duymuşsunuzdur. Fakat kalp sağlığı açısından son derece önemli olan bu kavramların gerçekte hangi anlama geldiğinden net olarak emin olmayabilirsiniz.
Kimi zaman "kötü kolesterol" olarak adlandırılan düşük yoğunluklu lipoproteinin (LDL) atardamarlarınızda yağ birikmesine neden olur. Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) veya "iyi kolesterol" ise esasında kötü kolesterolün vücudunuzdan atılmasına yardımcı olur.
HDL ve LDL hakkında bilmeniz gerekenler
HDL iyi kolesteroldür, kötü kolesterol LDL’dir.
Kötü kolesterol LDL, kan damarlarınızda plak oluşumuna yol açar, bu da onları sert ve dar hale getirir. Bu durum ise kalbinizin ihtiyaç duyduğu kan ve oksijen akışını azaltır veya bloke eder ve bu durum ise göğüs ağrılarına, kalp krizi ve felce neden olabilir.
Normal HDL ve LDL Seviyeleri Nelerdir?
Yüksek ve düşük kolesterol duyduğunuzda, bu terimler neredeyse her zaman LDL'ye yani kötü kolesterole atıfta bulunur.
Vücudunuzu en sağlıklı tutmak için yüksek HDL seviyelerine ve düşük LDL seviyelerine sahip olmak gerekiyor.
Peki, Kolesterol Seviyeleriniz Nerede Olmalı?
HDL seviyeleri:
İdeal olarak, standart bir aralık olarak 40 mg/dL ila 59 mg/dL olmasına rağmen, iyi kolesterol seviyelerinizin 60 mg/dL (miligram/desilitre) veya daha yüksek olması idealdir. HDL seviyeleriniz 40'ın altına düştüğünde, kalp hastalığı riskiniz artmaktadır.
Nadir durumlarda, çok yüksek HDL seviyelerine sahip olabilirsiniz. Bazı insanlarda işlevsiz HDL de olabilmektedir. Bu durumda, çok yüksek seviyelerde iyi kolesterolünüz olabilir ancak aslında vücudunuza gereken işlevi gerçekleştirmiyor olabilir.
LDL seviyeleri:
Yüksek kolesterol ile ilişkili çeşitli sağlık sorunları riskini azaltmak için bu sayıyı düşük tutmak önemlidir. LDL seviyesini ne kadar erken takip etmeye başlarsanız o kadar erken yaşlardan itibaren yüksek kolesterole karşı risklerinizi azaltabilirsiniz.
Doğduğumuzda, kötü kolesterolümüz yaklaşık 10-50 mg/dl civarındadır. Ancak yaşlılıkla birlikte yükselmeye başlar. Epidemiyolojik ve genetik çalışmalara baktığımızda, LDL düzeyi çok yüksek olan kişilerin sıklıkla kalp krizi ve felç geçirdiğini görülmektedir.
İdeal LDL seviyeleri yaşınıza, cinsiyetinize ve sağlık koşullarınıza göre değişebilir ancak yine de hedefimiz şöyle olmalıdır:
Kalp hastalığınız yoksa: Optimal LDL düzeyi 100 mg/dL veya daha azdır.
Kalp hastalığınız varsa veya yüksek risk altındaysanız: Kalp veya kan damarı hastalığınız varsa ve çok yüksek risk altındaysanız (metabolik sendromunuz varsa), sağlık uzmanınız LDL seviyenizin daha da düşük olmasını isteyecektir — 70 mg/dL veya daha az.
Kolesterol Nasıl Belirlenir?
Lipid paneli, toplam kolesterolünüzü ölçen ve iyi ve kötü kolesterol seviyenizi ölçen bir kan testidir. Kimi hallerde, bu tür testlerden önce 10 ila 12 saat arasında oruç tutmanız gerekir, ancak artık oruç dışı test seçenekleri giderek oldukça fazla kullanılır hale geldi.
Kolesterol seviyeleriniz, 20 yaşından başlayarak her beş yılda bir kontrol edilmesini öneriyoruz. Ancak, kalp hastalığı için yüksek risk taşıyorsanız veya diğer ilgili sağlık durumlarınız varsa, seviyelerinizi daha sık test ettirmeniz gerekir.
İyi Kolesterol Nasıl Yükseltilir ve Kötü Kolesterol Nasıl Düşürülür?
Kolesterol düzeyinizi iyileştirmek için yapabileceğiniz birçok şey bulunmaktadır.
Diyet: İyi yağlara odaklanarak, lif alımınızı artırarak ve kırmızı et tüketiminizi azaltarak kalp-sağlıklı bir beslenme tarzı benimseyin. Trans yağları kesmek uygundur.
Egzersiz: Hareketsiz bir yaşam tarzına veda edin ve haftada en az beş gün 30 dakika orta ila yüksek yoğunluklu egzersiz yapmaya çalışın.
LDL düşürücü ilaçlar: Doğal çabalar işe yaramazsa, doktorunuz kolesterol sayılarınızı olması gereken yere getirmenize yardımcı olacak ilaçlar yazabilir.