Kalp vücudun tüm noktalarına kan pompalayan, vücuttaki organların fonksiyonlarını yerine getirmesini sağlayan en önemli organlardan biridir. Oluşan bazı olumsuz durumlar nedeni ile kalp, organlar için gerekli olan kanı yeterince etkin bir şekilde pompalayamaz duruma gelebilir. Bunun sonucunda vücutta sorunlar meydana gelmeye başlar. Akciğer ve diğer organlarda, vücutta sıvı toplanması oluşur. Bu olumsuz durum ani (akut) veya uzun süreli (kronik) olarak gerçekleşebilir. Tedavi edilmediği taktirde hayati açıdan oldukça tehlikeli bir hal alabilir. Kalp yetmezliği hakkında bilgiler edinmek, belirtilerini bilmek son derece önemlidir.
Kalp Yetmezliği Nasıl Tanımlanmaktadır?
Kalp yetmezliği, kalbin vücut için gerekli olan kanı yeteri kadar pompalayamaması sonucu vücutta oluşan sorunlar ile birlikte gelen bir hastalıktır. Kalp, yeterli gelemediği durumlarda kendini büyütmeye eğimli olabilmektedir. Bu duruma, kalp yetmezliği sorunu ile birlikte sıklıkla rastlanır. Kalp yetmezliği, ağırlıklı olarak erkeklerde meydana gelmektedir; ancak kadınlarda oluştuğu durumlarda daha kötü sonuçlar doğurabilmektedir.
Kalp yetmezliği, kalbin tüm bölgelerinde (Sağ ve sol) sorun olarak ortaya çıkabilmektedir. Akut olarak gelişen kalp yetmezliği, hızlı bir şekilde belirti verir ve bu belirtiler, kısa bir süre içerisinde sonlanır. Kalp krizi veya kalp kapakçığında meydana gelen problemler bu duruma neden olabilir. Kronik olan kalp yetmezliğinde ise, belirtiler geçici olmayıp, sürekli olarak görülmektedir. Tedavi edilene kadar bu belirtiler kalmaya devam eder. Kalp yetmezliği bulunan hastaların büyük bir bölümünde kronik kalp yetmezliği görülmektedir. Akut kalp yetmezliği çok daha az kişide oluşmaktadır.
Konjestif Kalp Yetmezliği
Kalp yetmezliği, kalbin herhangi bölgesinde veya her iki bölgesinde birden gerçekleşebilir. Bazı durumlarda ise kalbin tek bir bölgesinde gerçekleşebilir. Bu durum ağırlıklı olarak kalbin sol bölümünde meydana gelir. Kalbin sol bölümünde gerçekleşen durumlar, sağ bölümünü de etkilemeye başlayabilir.
Kalbin sağ bölümünde meydana gelen yetmezliğe, konjestif kalp yetmezliği adı verilmektedir. Konjestif kalp yetmezliği, akciğer ile bağlantısı olan atardamarlardaki kan basıncının yükselmesi nedeni ile (Çoğunluklu olarak) veya bilinmeyen bir sebeple ile meydana gelebilmektedir. Yetmezlik durumunda kalbe giren ve kalpten çıkan kanlar yavaş olarak hareket etmektedir. Bunun sonucunda ise kanlar, vücudun bazı bölgelerinde toplanmaya başlayabilir.
Konjestif kalp yetmezliği oluştuğunda, vücudun bazı bölgelerinde, çevresel ödemler görülmektedir. Bu ödemler ağırlıklı olarak bacak ve ayak bölgesinde veya karında meydana gelmektedir. Yatış durumunda olan hastalarda ise sırt ve kalça bölgelerinde çevresel ödemler sıklıkla gözlenmektedir.
Konjestif kalp yetmezliği birçok belirti ile meydana gelmektedir. Bunlar şu şekildedir:
- İştahta azalma
- Dalak ve karaciğerde meydana gelen büyümeler
- Yüksek tansiyon
- Nefes almada zorlanma
- Boyundaki damarlarda oluşan şişmeler
- Genel bir halsizlik ve yorgunluk
- Hazımsızlık (Bağırsaklarda oluşan konjesyonlarda)
Kalp Yetmezliğinde Ortaya Çıkan Belirtiler
Kalp yetmezliğinde ortaya çıkan belirtiler hastalık ilerledikçe daha belirgin ve etkili olmaya başlar. Bu belirtileri iyi anlamak ve erken tedavi için hastaneye başvurmak büyük bir önem arz etmektedir. Hastada tek bir belirti veya birden çok belirti meydana gelebilir. Bu belirtiler şöyledir:
- İştahsızlık
- Mide bulantıları
- Kilonun hızlı bir şekilde artması
- Kolay yorulma
- Balgam renginin beyaz veya pembe renge dönüşmesi
- Kalp atışında meydana gelen düzensizlikler
- Birçok bölgede görülebilen çevresel ödemler (Ağırlık olarak bacak, ayak, karın bölgeleri)
- Çarpıntılar
- Yorgunluk, devamlı olarak uyku ihtiyacı hissetme
- Baş dönmesi
- Bir şeye odaklanmada zorlanma
- Geceleri oluşan sık tuvalet ihtiyacı
- Psikolojik bozukluklar, endişeli hissetme hali
- Nefes verirken veya öksürük anında ortaya çıkan ıslık benzeri sesler.
- Boyunda bulunan damarların büyümesi
Kalp Yetmezliğinin Tedavisi
Kişiler, kalp yetmezliğinin tedavisi olup olmadığı konusunda yeterince bilgi sahibi değildirler. Kalp yetmezliği tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bunun için öncelikle, kalp yetmezliği belirtileri bulunan kişinin, bir hastaneye başvurması ve bu hastalığa sahip olduğunun teşhisi konması gerekmektedir. Hasta ilk olarak fiziksel olarak muayene edilir ve kesin bir tanı konması için çeşitli incelemeler yapılır. EKO (ekokardiyografi) olarak adlandırılan inceleme yöntemi en etkin yöntemlerden biridir. Bu inceleme EKO cihazı ile birlikte yapılmaktadır. Ses dalgaları kullanılarak kalp, ayrıntılı bir şekilde incelenir. Kalpte bulunan anormallikler ve sorunlar ortaya çıkarılır. İncelemeden sonra, kapsamlı bir sonuç ortaya konması amacı ile akciğer filmi, efor testi, kan testleri, anjiyografi, tomografi gibi birçok test uygulanır.
Kalp yetmezliğinde tedavi olarak ilk aşamada, dokularda meydana gelmekte olan hasar oluşumlarının durdurulması ve hastanın sağlık durumu stabil olarak tutularak, yaşam kalitesini düşüren kalp yetmezliği belirtilerini yok etmek amaçlanmaktadır. Bu işlemler sonrası, hastanın alışkanlıkları (beslenme ve yaşam) incelenir. Hastaya uygun bir program hazırlanarak tedavi sürecine destek sağlanır. Duruma göre çeşitli ilaç yöntemleri veya cerrahi operasyon tedavi takvimine eklenebilir.
Kalp yetmezliği tedavisinde kullanılan ilaçlar, hastalığın durumuna bağlı olarak ayarlanır. Bu ilaçlar şu şekildedir:
- Ritim düzenleyen ilaçlar
- İdrar söktüren ilaçlar
- Kanı sulandıran ilaçlar
- Damar genişleten ilaçlar
- Beta bloker ilaçlar
- Enzim engelleyici ilaçlar
- Aldosteron bloker ilaçlar
- Anijotensin bloker ilaçlar
- Kolestrol düşürücü ilaçlar
- Digoksin
Cihaz ve cerrahi tedavilerde uygulanan yöntemler şu şekildedir:
- Kalpte meydana gelen elektriksel problemler veya ritim bozuklukları için, hastanın yaşam süresi ve kalitesi artırılması amacı ile kalp pili ve benzeri araçlar kullanılmaktadır.
- Bypass ameliyatı
- Kalp kapağında uygulanan işlemler
- Kalp damarına stent takımı
- Kalp yetmezliği ileri derecede olan kişilerde kalp nakli operasyonu.
Kalp Yetmezliğindeki Evreler
Kalp yetmezliğinde 4 evre bulunmaktadır. Evrenin derecesine göre tedavi işlemleri uygulanmaktadır. Artan her derecede hastalık şiddetlenmektedir.
1.Evre
Kalp yetmezliğindeki ilk evredir. Risk grubunda olan kişiler, herhangi bir kalp yetmezliği gelişmesi olasılığına karşılık muayene edilir. Yakın akrabalarında çeşitli kalp hastalıkları, yüksek tansiyon ve şeker hastalığı (Diyabet) görülen kişiler risk grubunda yer almaktadır. Kalp yetmezliği konusunda normal kişilere göre daha hassas olan bu kişiler, sağlığına çok dikkat etmelidir. Alkol ve sigara tüketiminde uzak durmalı, düzenli bir şekilde spor yapmalı, kolesterolünü belirli bir seviyede tutmalı ve doktor tarafından önerilen ilaçları eksiksiz bir şekilde kullanmalıdır. Hastalığı 1. evrede olan kişilerde önemli belirtiler oluşmaz. Fakat; yapılan yoğun egzersizler sırasında nefes darlığı sıklıkla gözlenebilmektedir.
2.Evre
Sol ventrikül disfonksiyonu nedenli kalp yetmezlikleri, genellikle bu evredeki hastalarda görülmektedir. Bu kişilere anjiyotensin dönüştürücü ilaçlar önerilir. Bununla birlikte hareketli olarak yaşam sürdürmesi tavsiye edilir. Kalp krizi yaşamış, 2. evre kalp yetmezliğine sahip kişiler, beta bloker ilaçlar kullanmalıdır. Sürekli olarak doktor kontrolünde tutulmalıdır. Doktor, tespit ettiği sorunlar neticesine bağlı olarak cerrahi operasyona karar verebilir. Kalp yetmezliği 2. evrede olan kişiler, basit fiziksel aktivitelerini gerçekleştirirken nefes darlığı ve kalp çarpıntısı gibi sorunlar yaşar. Orta derecede fiziksel aktivite kısıtlılığına sahiptirler.
3.Evre
Kalp yetmezliği 3. evrede olan hastalarda; kronik yorgunluk, nefes almada güçlük, bacaklarda şişlikler ve güçsüzlükler, karında sıvı birikmesi, geceleri sıklıkla idrara çıkma ihtiyacı yaşanmaktadır. Bu kişilerin kesinlikle alkol ve sigaradan uzak durması gerekmektedir. Buna ek olarak; kalp kasını güçlendirmek amacı ile beta bloker ilaçlar almalı, düzenli ve sık bir şekilde egzersizler yapmalı, tuz tüketimini sınırlandırması gerekmektedir. Bu evrede hasta; günlük, ihtiyaçları nedeni ile yaptığı fizik aktivelerde kısıtlamalar yaşamaktadır.
4.Evre
Bu evrede kalp yetmezliği son aşamaya gelmiştir. Kalp, pompalama görevini yerine getirmeyi durdurmuştur. Kişi acil olarak kalbe yardımcı olan cihazlara bağlanmalı veya kişinin kalbine cerrahi operasyon uygulanması, çeşitli ilaç tedavilerine başlanması gerekmektedir. Son evredeki hastalıklar hayati açıdan son derece riskli bir durumdadır. Uygulanan tedavi yöntemlerinin başarılı sonuçlar vermemesi halinde, fazla vakit kaybedilmeden kişinin, kalp nakli ameliyatına alınması gerekmektedir. Bu hastaların, en basit fiziksel aktive dahil, herhangi bir fiziksel aktivite yapması yasaklanır.
Kalp Yetmezliğinin Oluşturduğu Hayati Tehlike
Yaşam kalitesini ciddi oranda düşüren kalp yetmezliği, ileriki evrelere geçmesi ile birlikte hayatı oldukça ciddi bir şekilde tehdit etmeye başlamaktadır. Ölümüne neden asıl neden kalp yetmezliği değil, geç kalınmış ve yetersiz tedavidir. Erken teşhis edilen kalp yetmezliği, yüksek bir başarı oranı ile tedavi edilmekte ve hastanın hayatı güvence altına alınabilmektedir.
Erken teşhis için, düzenli aralıklarla kontrole gidilmelidir. Erken evrede tespit edilen durumlarda, hastalığın vücuda verdiği zararı minimum seviyede tutulur, yüksek başarı oranı ile tedavi edilir ve hastanın yaşam süresi önemli ölçüde uzatılır.
Akut (Ani) Kalp Yetmezliği
Kalp yetmezliği yaşayan kişilerin büyük bir kısmı kronik kalp yetmezliği yaşamaktadır. Kronik kalp yetmezliğinde, belirtiler zamanla ortaya çıkmakta ve süreklilik arz etmektedir. Akut kalp yetmezliği belirtileri ise ani olarak ortaya çıkmakta ve hızlı bir şekilde yok olmaktadır.
Akutkalp yetmezliği gelişmesine neden olan faktörler iki ayrı bölümde incelenmektedir. Bunlar kalbe bağlı nedenler ve kalp dışı nedenlerdir.
Kalbe bağlı nedenler şunlardır:
- Perikardit
- Akut miyokardit ve aritmi
- Kalp kapak sorunları
- Akut koroner sendrom
- Endokardit
Kalp dışı nedenler şunlardır:
- Anemi
- Alkol kullanımı
- Cerrahi operasyonlar
- Tedaviyi doğru şekilde uygulamama
- Böbrekte meydana gelen sorunlar
Akut kalp yetmezliği durumuna karşı alınacak önemler şu şekildedir:
- Alkol ve sigaradan uzak durmak
- İdeal kiloda kalmak
- Stresi kontrol etmek
- Düzenli bir şekilde egzersiz yapmak
- Düzenli aralıklarla kalp doktoruna görünmek