DAMARLARINIZ NE KADAR SAĞLIKLI İSE SİZ DE O KADAR SAĞLIKLISINIZ
DAMAR YAŞI VE YAPISI KONTROLÜ (Vasküler Check-Up) ve
KALP ve DAMARLARININ KONTROLÜ (Kardiyovasküler Check-Up)
Kalp krizi ve inme ölüm nedenleri arasında başı çeken iki hastalıktır. Her iki hastalık da ansızın ve öngörülemez bir şekilde gelişir.
Kalp krizlerinin yüzde 40’ı hastaneye ulaşamadan ciddi aritmilere sebep vererek ölüm ile sonuçlanır.
Hipertansiyon, diyabet, dislipidemi, sigara kullanımı, ailede genç kalp damar hastalığı olması, yaş ve erkek cinsiyet genel olarak bilinen risk faktörleridir.
Bunların sayısı arttıkça risk artmaktadır. Ancak tüm bu risk faktörlerine sahip olan bir insanın kalp damar hastalığı olmaya bildiği gibi hiçbirine sahip olmayan bir insanda da kalp krizi oluşabilmektedir…
Kalp Damar Hastalıkları Erken Tanı İle Önlenebilir Mi ?
Vasküler risk yanında bu riskin o kişide o ana kadar bir hastalık yapıp yapmadığını damarın değişik yapı ve fonksiyonlarını kontrol ederek ortaya koyulabilmektedir.
Damar yapısı, fonksiyonu, damar duvarındaki inflamasyon ve duvarındaki plak kararsızlığı, damarda pıhtılaşmaya eğilim tespit edilebilir ve bu kısa ve uzun vadede kişinin riski belirlenebilmektedir.
İç organ yağlanması ve insülin direnci, periodontit gibi kronik inflamasyon ve damar hasarı, damar onarıcı kök hücre düzeyi de kişinin damarlarının üzerindeki hastalık yükünü gösterebilmektedir.
Damar Sağlığı Durumu Nasıl Kontrol Edilir ? Damarlarda Yapılan İncelemeler Nelerdir ?
Damar fonksiyonu:
Damar, endotelde NO bağımlı mekanizmalar ile daralıp genişleyebilen bir yapıdır. Bu özelliğinin kaybolmaya başlaması damarda endotelve fonksiyon bozukluğunun yapı bozukluğu olmadan başladığını gösterir.
Endotel tabakasının birçok fonksiyonu vardır ancak genel olarak «bu fonksiyonunun» kaybı diğerlerinin de belli oranda kaybının geliştiğini haber verir (tek tek tüm fonksiyonlarının tespiti zor ve gereksizdir)
En temel ölçüm akım aracılı dilatasyondur (Flowmediated dilatation). Ancak klinik pratikte «ADMA» düzeyleri ve böbrek endotel disfonksiyonuna bağlı idrara fazla «mikroalbümin sızması» bize gerekli bilgiyi pratik bir şekilde verecektir.
Damar yapısı:
Damarının fonksiyonunun bozulmaya başlaması ile damar içi lipit, ürik asit, şeker vbmaddeler endoteli kontrolsüzce geçerek damar altına birikerek burada düşük düzeyli kronik iltihabi reaksiyona sebep olur, damar içeriden hasta olmaya başlar,
Aynı zamanda büyük atardamarları besleyen «vazo-vazorumlar» da aynı mekanizmalar ile hasta olacakları için büyük damarlar dışarıdan da hasta olmaya başlar…
Klinik pratikte damarın en iç tamakasının kalınlığının artması, üzerinde aterom plaklarının oluşmaya başlaması bize damar yapısının bozulduğunu gösterir
CIMT (karotis doppler usg),
Göz dibi muayenesi …
Damar duvarındaki düşük düzeyli kronik iltihabi reaksion:
Yüksek duyarlıklı CRP (hsCRP), enfeksiyon düzeylerine ulaşmayan ancak damar endotelialtında başlamış olan inflamasyonu gösterebilir
Ürik asit, damar duvarında başlayan inflamasyon ile artan Xsantin oksidazenziminin aktivitesi ile kanda artmaya başlar
Ürik asidin kendisi aynı zamanda gut benzeri bir iltihabi reaksiyonu damar duvarı içinde de yapabilmektedir.
Tam kanda lökosit alt fraksiyonları ve oranlarında değişimler
Damar duvarındaki plak kararsızlığı:
Stabil ateromplakları yıllarca sessiz kalabilir ve kişi klinik olarak hastalıksız olarak yaşayabilir,
Ancak çeşitli faktörler ile sıklıkla «ciddi bir damar darlığı yaratmayan bir plak» kararsızlaşır ise içerisindeki artan inflamasyon plağın şişmesi, kapsülünün yırtılması ve üzerine pıhtı binmesi ile bulunduğu nokadaya da emboli ile o damar distal ucunda tıkanmaya sebep verebilir.
Lipoprotein-associated phospholipase-A2 (lp-pla2, PLAC test) bize nonspesifik hsCRP den farklı olarak, sadece damar duvarındaki ateromplaklarının içindeki artmış kararsız aktiviteyi yansıtabilir.
Damar duvarındaki pıhtılaşmaya eğilim:
Yapısı ve fonksiyonu bozulan damar iç tabakası endoteliyer yer yıpranmaya ve kendini yenileyemez bir hale gelmektedir
Damar içinde akan bağışıklık hücreleri ve trombositler bu alanlara yapışarak buralarda mikrotrombüslerve fibrin birikintileri olumalarınasebep vermektedirler
D-dimer, fibrin yıkım ürünüdür ve bu olayın başladığını bize haber verebilir
Kendisinin folik asit tedavisi ile kanda düşürülmesi her ne kadar klinik olayları azaltmamış olsa da «Homosistein» damar duvarındaki pıhtılaşmaya yatkınlık ve inflamasyonu yansıtan bir parametredir
İç organ yağlanması ve artmış damar hastalığı riski:
İnsülin direnci,
USG’de non-alkolik karaciğer yağlanması,
EKO’daartmış epikardiyalyağ dokusu (EAT),
Bunların tümü artmış «perivasküleryağ dokusu» ile ilişkilidir
Bu yağ dokusunun artışı salgıladığı adipokininlerin fenotipini değiştirerek kronik birçok hastalık ve damar sertliğine yol açabilmektedir.
Periodontit:
Kronik inflamasyon ve damar hastalığı ilişkisi
CRP pentamerik bir molekül, onun dokudaki monomerik formunun kronik olarak yükselişinin tetiklendiği durumlarda, damar yatağında hastalık ya başlamakta ya da ilerleyişi kolaylaşmaktadır
Göz dibi muayenesi:
Damar sertliğinin en erken tespit edilebildiği bir noktadır.
Kalp Kası Üzerinde Stres ve Mikrohasar Nasıl Tespit Edilir ?
NT- ProBNP:
Kalp kası üzerindeki basıncı ve gerilmeyi takiben kanda yükselmeye başlar
Kontrolsüz hipertansiyondan kalp yetmezliğine kadar çok geniş yelpazede kalbe spesifik olarak kanda yükselmektedir
Yüksek duyarlıklı Troponin (Hs-Troponin):
Her ne kadar Troponinlerakut miyokard enfarktüsü için kalbe spesifik tanısal bir test olarak olarak geliştirilmiş olsalar da, yüsek duyarlıklı yeni kitleri kalp krizi olamadan da kalp kasındaki EKG ve EKO’nun tespit edemediği mikro hasarları tespit edebilmektedirler
2 ardışık ölçümde artmadan yüksek kalması akut kalp krizini ekarte ederken kronik kalp kası hasarı tanısını koydurur.
Ankle-brakiyal indeks:
Klinik pratikte alt ve üst extremitelarasında basınç ölçümü ve bunların birbirine oranlanması ile basitçe ölçülür
Bir tarama testidir
Büyük damar hastalığını basitçe öngörebildiği için klinikte önemlidir
DAMAR YAŞI VE YAPISI KONTROLÜ (Vasküler Check-Up)
Kardiyoloji muayenesi ve tüm testlerin yorumlanması
CIMT (karotis doppler usg), spot idrarda mikroalbumin ve kreatinin oranı, ADMA, hsCRP, ürik asit, d-dimer, homosistein, nt-probnp, hba1c, homa-ir, hba1c, biyokimya, tam kan parametreleri ve alt fraksiyonlarının birbirlerine oranları, üst abdomen usg ile karaciğer yağlanma derecesi, hsTroponin T, EKO ile EAT tespiti, EKG yorumu, diş muayenesi, göz dibi muayenesi, Ankle-brakiyal indeks ölçümü.
KALP ve DAMARLARININ KONTROLÜ (Kardiyovasküler Check-Up)
Yukarıdaki tarama testleri yüksek risk gösteren hastalarda ikinci ileri kontrol testlerinin yapılması
BT-koroner anjiyografi (koroner plak yükü ve ciddiyetinin belirlenmesi)
Treadmil Egzersiz testi (koroner darlıklarının fonksiyonel önemi)
PLAC testi (tespit edilen plakların kararsızlığı)
VASKÜLER VE KARDİYOVASKÜLER CHECK-UP ile yapılan tespitler:
Kişinin o andaki vücuttaki genel damar yapısı ve fonksiyonu
Hastalık başlamış ise gelecekte bunun akut bir olaya evrilip evrilmeyeceği
Gizli kalp hastalıklarının tespiti
Damar hastalığı ciddi ise medikal ve girişimsel tedavilerin başlatılması
Damarlarda pıhtılaşmaya eğilim
Damar duvarlarında plak kararsızlığı
Kalp ve damar üzerinde oluşan riskin azaltılması için medikal ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilerinin sağlanması