Kolonoskopi

Endoskopik bir tür uygulama olan kolonoskopi, uç kısmında ışık kaynağı ve optik görüntü cihazı olan, tüp halinde, uzun, bükülebilen bir alet yardımı ile rektum ve kalın bağırsak yapısının incelenebildiği bir tür tanı ve tedavi tekniğidir. İnce bağırsak sonunda başlayan ve anüs kısmında son bulan kalın bağırsağa has sorunların teşhis ve tedavisinde yaygın biçimde kullanılmaktadır. Kolonoskopi, bağırsak polipleri ve kanser türü gibi mühim sorunların erken teşhisinde oldukça mühim bir yere sahiptir. Tanı koymak için yapılmakta olan görüntülemeye ek olarak, şüphelenilen bölümden doku örneği almak veya görüntüleme esnasında karşılaşılan poliplerin çıkartılması için de kullanılmakta olan kolonoskopi, bu açıdan aynı zamanda bir tedavi tekniğidir. Kolonoskopi nasıl yapılıyor sorusuna yanıt vermeden önce kolonoskopi nedir bunu iyi idrak etmek lazımdır.

Kolonoskopi Nedir?

Kolonoskopi, bağırsağın iç yüzey kısmının kolonoskop ismi verilen bir alet yardımı ile görüntülenmesi ve icabında şüphelenilen dokuların çıkarılıp laboratuvarda incelenmesine yarayan endoskopik bir uygulamadır. Sindirim sistemindeki son bölüm kabul edilen kalın bağırsak üstünde var olan kanamalar için müdahale yapılması ve erken zaman kolon kanseri oluşumlarının tedavisi amacıyla da kullanılmakta olan kolonoskopi, hastanede yatmayı gerektirmeyen kısa süren bir işlemdir. Makattan girilip rektum ve kalın bağırsağın ayrıntılı biçimde görüntülenmesine yarayan kolonoskop adlı cihazı, bir cm. Çap ve yaklaşık altmış cm. Uzunlukta esnek bir tüpten oluşmaktadır. Uç kısımda yer alan soğuk ışık kaynağı ile optik görüntü alma sistemi ile elde edilen görüntü monitöre yansıtılıp, eş zamanlı biçimde bilgisayara kaydedilmektedir. Elde edilen görüntü ışığında doktor, kalın bağırsakta bulunan birçok sorunun tanısını koyabilmektedir. Şüpheli alan üstünden örnek doku parçası alıp veya başka bir ifadeyle biyopsi yaparak, ilgili dokuların laboratuvar ortamında ayrıntılı biçimde incelenebilmesi için de uygulanabilmektedir.

Kolonoskopi Nasıl Yapılmaktadır?

Kolonoskopi işlemi uygulanmadan evvel hastalara, kendilerini daha rahat hissetmeleri için sedatif ile ağrı kesici özelliğe sahip ilaçlar verilmektedir. Kolonoskopi işlemine özel hazırlanmış, ameliyat önlüğüne benzeyen arkası açık kolonoskopi pantolonu giydirilmektedir. Hastaların solunumu, tansiyon ve nabızlarının görüntülenmesi maksadıyla vücudunun değişik noktalarına elektrotlar bağlanmaktadır. Hastaların muayene masasına yatırılmasını takiben dizlerini göğüslerine doğru çekmeleri beklenir. Kolonoskopi pozisyonu diye bilinen bu pozisyon ile doktor kolaylıkla kolonoskopi cihazını makata yerleştirmektedir. Kolonoskop cihazı ucunda bulunan kamera ile sağlanan görüntü ekrana yansıtılır. Bazen bağırsakların daha rahat ve net bir biçimde görüntülenmesi için laparoskopik cerrahideki gibi bağırsak içlerine karbondioksit gazı verilip, bağırsaklar şişirilmektedir. Kalın bağırsak boyunca verilen kolonoskoptan sağlanan detaylı görüntü sayesinde doktor gerek duyduğu bölgeden yine kolonoskop aletinde yer alan özel cihazlar sayesinde biyopsi yapabileceği gibi, kalın bağırsağın duvarlarında polip görülmesi halinde bunları kolonoskop cihazıyla da çıkarabilir. Genel süreç boyunca kolonoskop aleti tarafından elde edilen görsel kaydediliyor ve işlem tamamlandığında kolonoskop hekim tarafından çıkarılmaktadır. Genellikle sorulmakta olan kolonoskopi ne kadar sürmektedir sorusunun cevabı yapılanlara göre değişiklik gösterse bile işlem, yaklaşık olarak on beş ile altmış dakika arasında sürmektedir. Fakat kolonoskopi sonrası yine hastaların yaklaşık 1 saat gibi hastanede yatmaları gerekir.

Kolonoskopi Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler

Doktor tarafından kolonoskopi tavsiye edilmesi durumunda, doktor hastaların düzenli aralıklarla kullandıkları ilaçlar ve var olan şeker, kalp ve akciğer benzeri rahatsızlıkları hakkında hastalardan detaylı bilgi alırlar. Kolonoskopi işleminin yapılacağı tarih belli olduktan sonra doktor bazı besinlerin tüketilmesini kısıtlayabilmektedir. Kolonoskopiden bir gün öncesinde katı gıdaların tüketilmemesi gerekmektedir. İlaveten işlem öncesinde, gece yarısından sonra hiçbir şey yenip içilmemelidir. Kolonoskopi hazırlıkları kapsamında bağırsakların temizlenmesi maksadıyla hastalara bazı ilaçlar verilebiliyor veya sıvı lavman yapılabiliyor.

Kolonoskopi Ardından Dikkat edilmesi Gerekenler

Kolonoskopi işleminden sonra hastalar, ortalama 1 saat kadar kontrol altına alınır ve sonra eve yollanırlar. Fakat hastaların günlük olağan yaşamlarına dönmeden önce bir gün boyunca istirahat etmeleri şarttır. Bu süre içinde hastalar kendilerini şişkin hissedebilirler. Kolonoskopiden önce bağırsaklara verilen karbondioksite bağlı hastalar gaz sancısı hissedebiliyorlar. Dışkılamanın ardından çok az miktarda kan görülmesi normal sayılır. Fakat aktif kanamaların olması halinde mutlaka doktora başvurmak gerekir. Kolonoskopinin ardından hastalar, normal beslenmelerine ve sıvı alımlarına geri dönebilirler. Fakat görüntüleme haricinde polip çıkarma veya biyopsi benzeri bir işlem olduysa doktorun verdiği özel diyet programına uymaları gerekir. Bununla birlikte hekim ilaçların bazılarının kullanılmasını bir süre ile kısıtlayabilmektedir. Kolonoskopi sonrası aşağıda yer alan belirtilerin olması halinde muhakkak doktora başvurulması gerekmektedir:

• Dışkıda kanın olması,
• Rektal kanamalar,
• Ateşlenme ve titremeler,
• Şiddetli karın ağrıları ve şişlikler,
• Baş dönmeleri,
• Mide bulantıları ve kusmalar,
• Kalp çarpıntıları,
• Göğüs ağrıları.

Kolonoskopi Niçin Yapılır?

Kolonoskopi, bağırsaklarda bulunduğu sanılan rahatsızlıkların teşhis, tanı ve tedavisi için uygulanmakta olan bir tekniktir. Hastalara verilen sedatif ilaçlar ile ağrıların ve acının hissedilmediği kolonoskopi tekniği, özellikle elli yaş ve üstündekilerin her beş senede bir yaptırmaları gereken bir uygulamadır. Kolonoskopi işlemi aşağıda sıralanan hallerde yapılmakta olan bir işlemdir:

• Elli yaş üstündekilerin sıradan bağırsak taramaları,
• Makattan akan taze kanın varlığı,
• Dışkıda gizli kanın tespiti,
• 1. Derece yakınlarda bağırsak kanseri veya bağırsak polibi öyküsü bulunması,
• Radyolojik görüntüleme esnasında saptanan şüpheli görünüm hali,
• Sebebi açıklanamayan karın ağrıları ve kilo kaybı hadiseleri,
• Kronik ishal veya kabızlık hali,
• Kolon divertikülü,
• Kan damarı anormallikleri,
• Sebebi açıklanamayan anemi ile demir eksikliğinin bulunması,
• Tanısı konulmuş kolon kanseri hadiselerinin takibi,
• Bağırsakta bulunan poliplerin takip edilmesi ve çıkarılması,
• İltihaplı bağırsak sorunları,
• Kronik inflamatuar bağırsak sorunları,

Bunların haricinde;

• Cerrahi olarak çıkarılması gereken alanların işaretlenmesi,
• Mukozektomi diye tanımlanan büyük polip ve erken dönem kanserli dokunun çıkarılması,
• Polipektomi diye bilinen poliplerin alınması,
• Şüpheli yerlerden patolojik tanı maksatlı biyopsi yapılması,

Kısmı bağırsak tıkanmalarının giderilmesi maksadıyla kalıcı veya geçici stent takılması ve yabancı maddelerin çıkarılması maksadıyla da yapılabilir.

Kolonoskopi ile Sanal Kolonoskopi Arasındaki Fark

Kolonoskopi, sindirim sitemi en son yeri olan kalın bağırsak içine kolonoskopla girilip, görüntü alınması ve gerekirse müdahale edilmesi maksadıyla kullanılmakta olan bir yöntemken sanal kolonoskopi, kolonoskop aleti kullanılmadan bilgisayarlı tomografiyle yapılmakta olan farklı bir görüntüleme biçimidir. Sanal kolonoskopi uygulamasında bağırsak içinin boşaltılmasından sonra hastalara ağızdan kontrast madde verilir. Sonra bilgisayarlı tomografiyle ayrıntılı biçimde kalın bağırsak görüntülemesi yapılır. Özellikle de ileri yaşta ve kan sulandıran ilaç kullanmakta olan hastalara uygulanan sanal kolonoskopi işleminde hastaların günlük yaşamlarına hemen dönmeleri avantajlı olsa da, küçük detayların görüntülenememesi, düşük oranda olsa bile hastaların radyasyona maruz kalmaları, var olan polip ve anormal dokuya müdahalenin zor olması dezavantajlarıdır.

Kolonoskopi Hortumunun Ölçüleri

Esnek bir tüp halinde bulunan kolonoskopi hortumunun uç kısmında ufak bir kamera ve ışık vardır. İlaveten kalın bağırsak içinden daha rahat görüntü alınabilmesi maksadıyla kolonoskopi aletinin üstünde hava aktarma aparatı ve gereken hallerde bağırsağın içinden polipe benzeyen yapıları çıkarmak amacıyla başka bir aparatı da vardır. Kolonoskopi hortumu ortalama altmış cm. uzunluk ve bir cm. çapındadır.

Kolonoskopi Zararlı mı?

Kolonoskopi esnasında oluşabilen en ciddi komplikasyon, kalın bağırsağın delinmesi sayılır. Gelişen teknolojiyle beraber oldukça düşük yüzde de oluşan bu yırtıkların tedavisi için cerrahi operasyon lazımdır. Kolonoskopi işlemi zarar ve risk nedeniyle bazı kişilere yapılmaz. Bu nedenle kolonoskopi muhakkak uzman doktor muayenesinin ardından ve hekim önerisi üstüne yapılmalıdır. Anamnez ve muayene esnasında kalp, böbrek ve mideyle alakalı bazı sorunların olması, hamilelik, kan bozuklukları ve aort şişmeleri gibi hadiselerin varlığında doktor, kolonoskopi yapılmasını tavsiye edilmez.

Kolonoskopi İşlemi Ağrılı mıdır?

Kolonoskopi uygulaması esnasında hastalar anesteziyle uyutuldukları ya da sakinleştirici verildiğinden ağrı ve acı hissetmezler. Hastalar en fazla Kolonoskopi sonrası yaşanan gaz sancılarından şikayetçi olurlar. Bunun için de işlemin ardından bol miktarda sıvı tüketmek ve yürüyüş yapmak olumlu sonuçlar verir.

Kolonoskopi Emzirmeye Engel midir?

Kolonoskopi uygulanırken uygulanan anestezi ya da sakinleştirici ilaçlar yaklaşık bir gün sonra vücuttan atılır. Uygulanan anestezi ilaçları emzirme ile bebeğe aktarılmasının ihtimali düşük bile olsa Kolonoskopi öncesinde bebeği emzirme, mümkünse sütü saklama ve daha sonra vermek benzeri tedbirler alınabilir. Sütün saklanması şansının kalmadığı, emzirme işleminin zorunlu olduğu hallerde ilk sütün sağılıp atılmasının ardından gelen süt bebeğe verilebilmektedir.

Kolonoskopi Olası Sonuçları

İşlemin ardından doktor sonuçları en kısa zamanda hastalarla paylaşmaktadır. Muhtemel sonuçlar şunlardır;
Negatif: İncelenmekte olan kolonlarda herhangi bir olumsuzluk yoksa Kolonoskopi negatif sayılır. Şayet kolon kanseri riski altındaysa hasta, yaşın dışında başka bir tehlike faktörü bulunmazsa eğer on yıl sonunda tekrar bir test daha yaptırılması gerekir.
Pozitif: Dokuda herhangi bir polip ya da doku bulunması halinde doktor, Kolonoskopi işlemini pozitif sayar. Fakat bu poliplerin pek çoğu kanser sayılmaz. Bu dokuların kanser, kanserin öncesi veya kanser sayılmayan dokular olup olmadıklarını anlamak içinse polip örneklerini laboratuvara gönderir.