Yılda yaklaşık 1 milyon insanın ölümüne sebep olan beyin kanaması beyin yüzeyinde olan kanamalardır. Bu kanamalar kafatası içinde, beyin boşluğunda veya beyin dokusunda olabilmektedir. Beyin kanamasına doğuştan damar bozuklukları, hipertansiyon, tümörler, kafa travmaları ve damarların yapısal bozuklukları sebep olabilmektedir. Genç kişilerde kokain ve amfetamin kullanımı da beyin kanaması sebepleri arasında gösterilir. Kaza ve yaralanma sonucu oluşan kanamalara travmatik; kendiliğinden olan kanamalar ise spontan denilir.
Beyin Kanaması Çeşitleri Nelerdir?
Kanamalar gerçekleştiği bölgeye ve kanamaya neden olan durumlara göre sınıflara ayrılabilir. Beyin kanamasına yol açan etkenlere göre beyin kanamaları;
Travmatik kanama,
Hipertansif kanama,
Anevrizmatik kanama,
İntratümöral kanama,
Venöz kanama olarak çeşitlere ayrılabilir.
Subaraknoid Kanama
Özellikle beyin damarlarındaki kanamalar bu gruptadır. Genellikle bir kalp rahatsızlığı sonucu kan sulandırıcı ilaçlar kullanan yaşlı kişilerde ortaya çıkar. Ani ve oldukça şiddetli bir baş ağrısı belirtisidir. Genellikler hastalar bu ağrıyı "hayatımda yaşadığım en kötü baş ağrısıydı" diyerek ifade ederler.
Subdural Kanama
Özellikle kafa travmaları sebebiyle oluşan beyin kanamasıdır. Beynin zarları arasındaki toplardamarların yırtılması veya kopmasıyla oluşur. Bu damarlardaki basınç çok fazla olmadığı için belirtileri olaydan 2 dakika sonra veya birkaç hafta sonra bile kendini gösterebilir.
Epidural Kanama
Bu kanamalar temporal kemik adı verilen kafatasının yanlarındaki kemiklerin kırılması nedeniyle ve bir atardamarın yırtılması sonucunda oluşurlar. En belirgin özelliği bilinç kaybından sonra bilincin bir dönem açılması ve sonra tekrar kaybolmasıdır.
Beyin Kanaması Nedenleri
Yüksek Tansiyon
Beyin kanamasının en sık sebebidir. Damar duvarlarını zayıflatarak kanamaya sebep olur.
Anevrizma
Damardaki zayıf bir bölgenin kan basıncı sonucunda şişerek bir baloncuk oluşturmasıdır. Kimi baloncuklar henüz patlamadan bazı belirtileri ortaya çıkarmaktadır. Bunlar göz kapağındaki düşüklük veya görme bozuklukları olabilmektedir. Anevrizmalar patladığında ise bunun sonucu olarak beyin kanaması oluşur.
Kafa Travmaları
Özellikle trafik kazaları sebebiyle veya yüksekten düşerek kafaya darbe alma sonucu oluşur.
Kan Damarı Anomalileri
Beynin içinde ve çevresindeki kan damarlarınnda doğuştan gelişen kimi zayıflıklar ve yanlış bağlantılardır. Bunlar kanamaya sebep olur.
Amiloid Anjiyopati
Yaşlanma veya yüksek tansiyon sebebiyle ortaya çıkabilen kanamalardır. Büyük bir kanamadan önce küçük kanamalar belirtisi olabilir ve bunlar fark edilmeyebilir.
Kanama Bozuklukları
Hemofili gibi kimi pıhtılaşma bozuklukları beyinde gelişebilecek mikro kanamaların kendi kendine durmasına engel olarak çok daha büyük kanamalara sebep olmaktadır.
Beyin Tümörleri
Beyinde meydana gelen tümorler de beyin kanaması sebebi olarak gösterilmektedir.
Diğer Nedenler
- Böbrek yetmezliği, diyabet gibi kronik hastalıklar ve bazı kan hastalıkları
- Sigara ve alkol kullanımı
- Genetik yatkınlık
- Bazı karaciğer hastalıkları ve doğumsal damar hastalıkları
Beyin Kanaması Belirtileri
Kanama belirtileri her kişide farklı ortaya çıkabilmektedir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Kanamanın hangi bölgede olduğuna, şiddetine ve etkilediği doku doku miktarına bağlı olarak değişebilir. Belirtiler aniden ortaya çıkabildiği gibi zamanla da kendini gösterebilmektedir. Aşamalı olarak kötüye gidebilir ve birden bire belirebilir. Beyin kanamasını her zaman önceden anlayabilmek mümkün olamamaktadır. Beynin kanamadan zarar gören bölgesine göre konuşma bozuklukları, kol ve bacakta kasılmalar, bilinç kaybı veya uyuşmalar beyin kanaması belirtilerinin örnekleri arasında gösterilebilir.
- Şiddetli baş ağrısı
- Mide bulantısı ve kusma
- Baş dönmesi
- Bilinç bulanıklığı
- Epilepsi nöbeti atakları
- Okuma ve yazma güçlüğü
- Koordinasyon sıkıntısı
- El ve kollarda karıncalaşma hissi
Tanı Koyma Yöntemleri
Beyin kanamalarında tanı koymada en önemli yöntem beyin tomografisi olarak belirtilebilir. Kanamayı en iyi ve en hızlı görebileceğimiz yöntem budur. Tomografiler kanamanın çeşidini belirleyebilmektedir. Yeterli gelmez ise tomografilerden sonra bilgisayarlı anjiyografi, MR gibi tetkikler sayesinde altta yatan sebepler belirlenebilir.
Tedavi Yöntemleri
Beyin kanaması acil tedavi gerektiren bir kanamadır. Hemen müdahale edilmelidir. Müdahaleye geç kalma durumunda ölüm riski fazla olduğu gibi inme ve felç gibi risklere de sahiptir. Beynin etkilendiği bölgeye göre görme kayıpları, konuşma bozuklukları ve hareket problemleri gibi belirtilere de yol açabildiği için belirtileri dikkatle gözlemlemek ve ortaya çıktığı gibi sağlık kuruluşuna başvurmak gerekir.
Tedavi seçenekleri kanamanın özelliklerine, çeşidine ve boyutuna bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Kimi hastalarda gözlem altında takip ve tedavi daha uygunken kimi hastalarda anjiografik tedaviler ön plana çıkmaktadır. Bazı hastalarda ise cerrahi tedaviler tercih edilmektedir. Bunların yanı sıra beyindeki ödemi gidermeye yönelik ilaçlar ve buna bağlı epilepsiyi engelleyici ilaçlar da tedavi yöntemine ek olarak kullanılabilmektedir.
Beyin Kanaması Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vücudumuzun en hassas hücreleri beyin ve sinir hücreleridir. Bu hücreler kısa sürede zarar görebilecek kadar hassaslardır. Beyin dokusuna çok kısa bir süre olsa dahi yeterli kan ulaşamaması halinde hasar veya hücre ölümü gerçekleşir. Beyin kanaması tedavisinde en önemli tedavi yaklaşımı beyindeki hasar görmüş alanı bir an önce yeterli kana ulaştırmak ve görülen hasarı minimuma indirmektir. Kanamalarda eğer cerrahi yöntem gerekmiyorsa konservatif yöntemler kullanılarak hastalar tedavi edilebilir. Müdahaleye geç kalınması halinde ölüm riski yüksek seviyede seyir etmektedir. Bu sebeple tedavi en kısa sürede başlatılmalı ve tanı konulmalıdır. Kan sulandırıcı ilaç kullanan hastaların rutin testleri aksatmaması gerekmektedir.
İyileşme Süreci
Beyin kanaması büyüklügüne ve şiddetine bağlı olarak yaptığı hasar sonucu bazı bozukluklara sebep olabilir. Bunlar konuşma bozuklukları, solunum bozuklukları, koma ve kuvvetsizlik olabileceği gibi bazı küçük kanamalarda hiçbir kalıcı hasar bırakmadan da iyileşme süreci görülebilmektedir.
Özellikle kanama sonrasında hasara uğramış hastaların iyileşme sürecinde desteğe daha fazla ihtiyacı vardır. Çünkü hasarlar kalıcı engellere sebep olabilir. Bu gibi durumlarda fizik tedavi ve rehabilitasyon süreci büyük önem taşımaktadır. Hastaya verilebilecek sosyal destek tedavinin bir parçasıdır.
Beyin Kanaması Sonrası
Tansiyonunuzu kontrol altında tutmanız gerekmektedir. Beyin kanaması geçiren kişinin ne tür bir beyin kanaması geçirdiği de önemlidir. Geçirilen kanama hipertansiyona bağlı bir kanama ise hastanın kanamadan sonraki yaşamında tansiyon ilaçlarını düzenli kullanması ve sık sık kontrolde olması gerekir. Tansiyonun kontrol altında tutulması geride kalan yaşam için önemlidir.
Travmalardan Korunmak
Araç ile seyahat ederken mutlaka emniyet kemeri kullanmak gerekir. Motosiklet ve bisiklet kullanırken bunlara uygun kasklar kullanmaya özen gösterin ve asla ihmal etmeyin. Sigara içmeyi bırakmak gerekir. Sigara kullanmak hem damar yapısına ciddi zararlar verir hem de kan basıncını arttırır. Bu sebeplerle kanamalarda önemli bir risk faktörüdür. Bununla beraber aşırı alkol kullanımı da benzer risklere sebep olabilir ve beyin kanamalarına yol açabilir.
Beyin Kanamasının Etkileri Nelerdir?
Beyin kanaması ölüme sebep olduğu gibi hastalarda kalıcı hasarlara yol açabilmektedir. Beyin kanaması geçiren hastaların bir tarafları felç olur. Beyin kanaması geçiren kişilerin ayak ve ellerinde kısmi felçler görülebilir. Kanama ayrıca konuşma merkezinin yakınlarında gerçekleştiği durumlarda konuşma güçlüğüne hatta konuşamamaya sebep olabilir.
Tanıya Yardımcı Olabilecek Bilgiler
İnsan beyin yapısında dil işlevlerini yürütebileceği özel alanlar bulunmaktadır. Bu alanlar günlük hayatlarında sağ ellerini kullanan kişilerin hemen tamamında sol beyin yarısında, sol elini kullananlarda ise %75 gibi bir oranla yine soldadır.
Konuşma merkezi sol beynin ön lobunda bulunurken anlama merkezi ise yan lobunda bulunur. Yazma ve okumayla ilgili merkez ise yan üst lobdadır. Genellikle beyin kanamasında, beynin sol tarafında meydana gelen hasarlar sonucu; kişi konuşma, konuşulan konuları anlamakta güçlük çekme yaşar. Okuma yazma gibi kabiliyetlerini kaybedebilir. Herhangi bir beyin kanaması belirtisi yaşandığı takdirde yapılacak ilk iş vakit kaybı olmadan bir hastaneye gitmektir.