Öksürük Nedenleri

Öksürük, insan vücudunda bulunan akciğerlerin havayla temas edemediğinde ya da fazla temas ettiğinde verdiği tepkidir. Günlük hayatta insanları gözlemleme şansınız varsa çoğunun sürekli öksürdüğünü şahit olabilirsiniz. Öksürük, hapşırma gibi reflekslere benzeyip özellikle akciğerlerin balgam, toz ya da mikrop gibi seçenekler karşısında kendini temizlemeye çalışması ve korumasıyla ortaya çıkar. İnsanlar birçok sinirle donatılmıştır. Bu sinirler hava yolları ve nefes borusunda tahriş edici maddeleri algıladığında uyarılır ve beyine hızlı bir şekilde sinyal gönderir. Beyin ise sorun yaratan maddeye karşı koymak için hızlı ve soğuk bir şekilde nefes aldırmayı göğüs ve karın kaslarına sinyal göndererek sağlar. Saniyede gerçekleşen bu nefes almanın etkisi çok fazladır.

Öksürüğün amacı; yabancı maddelerin solunum yoluna girerek tehdit teşkil etmesinin önüne geçmektir. Öksürük reseptörlerinin en çok bulunduğu yer kulak zarı, dış kulak yolu, kalp zarı, mide, sinüs, yutak, en çokta burun ve bronşlarda bulunur. Öksürük reseptörleri düşman olarak algıladıkları bir şeye maruz kaldıklarında anında tepki verirler. Bu tepkiyi insanlar öksürük olarak adlandırılmaktadır. Öksürüğün dönemleri; ilk dönemde derin bir nefes alma isteği ortaya çıkar. 2 dönemde nefes aldıktan hemen sonra gırtlak kapanır ve gırtlağa karşı solunum kasları tepki göstererek katılır.

Yaklaşık 200 milisaniye süresince devam eden zaman aralığında akciğer içinde barındırdığı basıncı hızla arttırır. Son dönem ise gırtlağın aniden açılması akciğerlerde yeterince sıkışmış olan ve basınca uğramış olan havanın hızlı dışarı atılmasıdır. Bu hızlı atılma sayesinde solunum yollarında biriken enfeksiyon, salgı ya da yabancı maddeler dışarı atılır bu dışarı atılım sırasında da insanlardan öksürük sesi duyulur. Öksürük sürekli şiddetlenerek artıyorsa ve haftadan fazla sürüyorsa, öksürürken balgam geliyorsa, boğaz pastili ya da bitki çayları çözüm olmadıysa, öksürüğün yanında yükselen ateş varsa ve nefes darlığı yaşanıyorsa, öksürük balgama neden oluyor ve balgam kanlı geliyorsa mutlaka acil bir şekilde en yakın sağlık kuruşuna başvurmanız gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki her ertelenen hastalığın çözümü ertelenmekten kaynaklı olarak zorlaşmaktadır.

Öksürüğün Sebepleri ve Süresi

Öksürüğün sebep olabilecekleri; baş ağrısı ya da mide bulantısı yapabilir. Boğazda ağrı yapabileceği için ses kısıklığına sebep olabilir. Eğer öksürük bulaşıcı bir hastalıktansa kişinin kendini korumaya alması gerekmektedir. Geceleri ortaya çıktığında uykusuzluğa yol açabilir. Fazla öksürüğe maruz kalındığında göğüste bir ağrı olabilir. Sürekli öksürmekten sinirler bozulup öfke ya da depresyon gibi nedenler ortaya çıkabilir. Günlük hayatta yemek ya da içmek gibi sıradan şeyleri zorlaştırabilir, psikolojik hastalıkları ortaya çıkartabilir. Özellikle yaşlılar şiddetli öksürüyorlarsa kaburgaları kırılabilir. Çok öksürmek idrar kaçırmaya neden olabilir, günlük yaşantınızda ihtiyacınız olan enerjiyi azaltabilir.

Öksürüğün süresi; öksürük, bağlı olduğu sebebin giderilmesine kadar devam etmektedir. Fakat çoğunlukla öksürük bir kaç gün ya da birkaç hafta devam edebilir. Eğer öksürüğünüz artarak devam ediyorsa mutlaka bir doktora başvurup yardım almak gerekir. Eğer öksüren kişinin ateşi varsa ya da öksürdüğünde ağzından kan geliyorsa, nefes alma güçlüğü çekiyorsa, günümüzün hastalığı olan koronavirüslü kişilerle temas ettiyse ya da hırıltılı nefes almaya başladıysa acilen doktora başvurulması gerekmektedir.

Öksürüğün Nedenleri

Öksürüğün neden olduğunu kesinlikle bulmak için, tipine ya da öksürükle birlikte gelişen semptomlara bakmak gerekecekti. Öksürüğün bu özelliklerine baktıktan sonra en uygun öksürük tedavisi bulunup hastaya uygulandığında öksürük kesilecektir. Kısa süreli ve geçici olarak gözlemlenen öksürük normal iken uzun süren ve giderek şiddetlenen öksürük normal bir durum değildir.

1. Kronik öksürük; eğer öksürüğünüz kronik öksürük ise 4 hafta ve üzerinde seyir edecektir.
2. Gece öksürüğü; eğer öksürüğe gece maruz kalıyorsanız gece öksürüğü olarak adlandırılacak tır.
3. Normal öksürük ; eğer 3 haftaya kadar süren ve gittikçe azalan bir öksürüğünüz varsa normal öksürük olarak adlandırılacaktır.
4. Öksürük ikiye ayrılmaktadır; birinci öksürük., balgam görülen öksürük. İkinci öksürük türü ise kuru öksürük diye adlandırılan ve balgam çıkmayan öksürüktür.
5. Akut öksürük; genelde 3 hafta kadar süren ve kısa süreli olan toplumda da sıkça görülen öksürük türüdür. Akut öksürüğün en yaygın görülen üst solunum yolunda oluşmuş enfeksiyonlara bağlı öksürüktür. Genellikle kişide ateş, burun ya da genizde akıntı ya da boğazda ağrı olarak kendini gösterir. Solunum yolu enfeksiyonunun oldukça bulaşıcı olduğu unutulmamalıdır.
6. Akciğer pıhtısına bağlı öksürük; genellikle kan pıhtılaşmaya çalışırken bacak damarlarından ani bir hareketli akciğere geçmesi sırasında oluşan nefes darlığında ortaya çıkar.
7. Akciğerlerin sönmesine bağlı öksürük; akciğerlerin hava alamayacak kadar sönmesinden kaynaklanır kendisini göğüs ağrısı ve nefes darlığı ya da kuru öksürükle de gösterebilir.
8. Akut KOAH alevlenmesi öksürüğü; genelde astımın sondan bir önceki evresi olan KOAH hastası olan ve sigara içmeye devam eden hastalarda görülür. Kendini giderek artan öksürük, balgamı miktarının ve renginin değişmesi ile gösterir.
9. Alt solunum yolu enfeksiyonuna bağlı öksürük; boğaz ve altından devam eden hava yollarında görülen enfeksiyondur. Genelde kendini yüksek ateş ve öksürük ile gösterir. Alt solunum yolu enfeksiyonuna bağlı öksürükler genelde akciğerlerin derinine kadar giderek iltihaplanmaya sebep olabilirler.
10. Reflüye bağlı öksürük; reflü hastalığı mide de ortaya çıkar. Midenin içerisinde bulunan ve yemekleri öğütmeye yarayan asit yemek borusuna tekrar çıkar. Bu da yemek borusunda oluşacak tahrişe ve kuru öksürüğe neden olur. Halk arasında genellikle "midem ekşidi" tabiri ile duyulur.
11. Kalp yetmezliğine bağlı öksürük; yeterli çalışmayan kalp akciğerlerde sıvı birikimine sebep olur. Düz yatıldığında ortaya çıkan öksürük, nefes darlığı ya da bacaklarda şişme halinde kendini gösterebilir.
12. Üst havayoluna bağlı öksürük; burun akıntısı boğazın arkasında toplanır ve bu toplamanın sonucunda kuru öksürük görülür. Görülmesinin en büyük nedeni alerjen maddeyi uzun süre maruz kalınması ya da o sırada geçirilen bir enfeksiyondur. Bu öksürük çeşidine en büyük örnek saman nezlesi ya da alerjik rinit olacaktır.

Öksürüğe Nasıl Tanı Konur?

Doktorunuzun yapacağı fiziksel muayeneden sonra isteyeceği röntgen, kan, göğüs bilgisayarlı tomografisi, balgam örneği ya da solunum fonksiyon testi denilen havanın ne kadar akciğerlere dolup dolmadığına bakan testlerden isteyecektir. Bütün bu muayene ve testlerin sonucunda doktorunuz mutlaka bir sonuca varacaktır. Eğer öksürüğünüze solunum yolu enfeksiyonu neden olmuşsa solunum yolu bir enfeksiyon çeşidi olduğundan mutlaka bir antibiyotik tedavisi uygulanacaktır.

Yaygın inanışın aksine öksürük bulaşıcı değil fakat hava yoluyla yayılabilen bir hastalıktır. Bir aylıktan küçük çocuklarda burun tıkalı olmadığı halde ısrarla görülen ve sürekli artan öksürükler ve bu öksürüklerin yanında gelen dudak, ağız ve parmakların mavi renge dönmesi, öksürük sırasında ağızdan kan gelmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bebekler öksürürken balgam çıkartıyorsa ya da ciğerlerden hırıltı sesi geliyorsa aynı zamanda 38 derecenin üzerinde ateş varsa çocuk doktoruna derhal gösterilmelidirler.

Öksürüğe İyi Gelen Şeyler Nelerdir?

En iyi yöntem doktora başvurup sorunun kaynağını buldurup tedavi almakta. Fakat doktora gitmeden önce kendiniz uygulayabileceğiniz şeyler şunlardır; bulunduğunuz ortamlarda öksürüğünüze neden olabilecek herhangi bir şey varsa bunlardan kaçınmalısınız. Örneğin toza alerjiniz varsa bulunduğunuz ortamı sık sık havalandırarak tozlardan kurtulabilirsiniz. Öksürüğünüz için eczacınıza danışın ve boğaz pastili adındaki şekerleri alabilirsiniz. Şekerler tükürük üretimini arttırarak kuru öksürüğü ve boğaz ağrısını hafifletecektir. Fakat dinmeyip ısrarla artan öksürükleriniz kronik öksürüktür ve doktora derhal başvurmanızı gerektirir. Sıcaklık balgamın yumuşayıp kolay atılmasına neden olacaktır. Bu sebeple yapılacak sıcak bir duş ya da bir kabın içerisine konulacak sıcak suyu solumak geçici olarak hastaları rahatlatacaktır. Bir kabın içerisine sıcak su koyup yüzünüz yanmayacak mesafede suya yaklaşıp kafanızı ve kabı bir havlu ile örtüp birkaç dakika çıkan buharı solumanız yeterli olacaktır.

Öksürük atakları geçirenler için bol bol sıvı tüketmek önemlidir. Saf et suyu, tavuk suyu, siyah bir çay, meyve suyu ya da yeşil çay tüketmek bir seçenek gibi gözükmektedir. Yoğurt, vücudun neresi sorunluysa oraya giderek tamire başlar. Bu yüzden yoğurt yemek de işe yarayacaktır. Bir bardak suya 20 ile 40 gram arasında atılacak taze bir zencefil ve daha sonra bu suyun tüketimi öksürüğün hafiflemesinde ve balgamın yumuşayıp kolay çıkmasına neden olabilir. Her derde deva bal, iltihaba sahip bir boğazı rahatlatıp öksürüğün sürekliliğini azaltabilir. Kekikli Bir öksürük şurubu ya da bir fincan sıcak suyun içerisine atılarak 2 kaşık kuru kekik içilerek öksürüğün azalması beklenebilir. Diğer yöntemler ise ananas kullanmak, tuzlu su gargarası yapmak, yarım çay kaşığı tuzu ılık bir suya karıştırıp içmek ya da midenizdeki reflüyü tetikleyecek gıdalardan kaçınmak olarak sıralanabilir.