Rota virüsü, yüksek bulaşıcılığa sahip olan ve bağırsak enfeksiyonuna neden olan bir virüstür. Küresel olarak görülen bu virüs, çocuk ve bebeklerde ishalin ilk sebepleri arasındadır. Bu virüs her yerde olabilen ve hemen hemen her çocuğa bulaşma riski olan bir türdür.
Bulaşıcılık yaşı çocuklarda 3 ve 5 yaşına kadar çok sıktır. Rota virüsü ile ilgili yapılan araştırmalara göre küresel çapta yaklaşık 114 milyon enfeksiyon vakası bildirilmiştir. Bu vakaların yaklaşık 24 milyonu ayakta tedavi edilebilmektedir. Fakat 2.3 milyon vaka ise hastane ortamında yatış verilerek tedavi altına alınmaktadır. Rota virüsü, üzerine yapılan başka bir çalışmaya göre dünya çapında yer alan 5 yaş altı çocuklarda senede 214 binden fazlası ölümle sonuçlanmaktadır. Rota virüsün enfeksiyon bulaşıcılığı dünya genelinde benzer oranlardadır. Virüsün, enfeksiyon ile sonuçlanan yüzdesinin %90’dan fazlası ise geliri düşük olan ülkelerde görülmektedir.
Düşük gelirli ülkelerde sağlık hizmetleri sınırlıdır. Aynı zamanda hastanelere erişim zorluğu gibi bazı faktörler de tedavileri zorlaştıran durumların başında gelir. Modern hidrasyon tedavilerine rahat ulaşılmaması da malnütrisyona neden olmaktadır. Bu terimin açıklaması: kıtlık, açlık gibi durumların yaygınlığıdır. Bu gibi durumlar, ölüm oranlarını artıran etmenlerin başında gelmektedir.
Rota Virüs Belirtileri ve Teşhisi
Rota virüsü, kuluçka dönemi olan bir virüs türüdür. Kuluçka süresi ise 2 ya da 3 günlük periyodlar ile kusma ve ateş ile kendini gösterir. İshalin bol sulu gelişi de hastalığın belirtileri arasındadır. Bu virüs, hastalık başlamadan önce dışkıda birkaç gün öncesinde kendini belli etmektedir. Özellikle bebeklere, karın krampları ile çok fazla huzursuzluk vermektedir. Rota virüsü belirtileri arasında, kusma ve ishale bağlı olarak hızla sıvı kaybı da yer almaktadır. Sıvı kaybı olan bebeklerde aşırı huzursuzlanma, gözaltı çökmeleri, idrara az çıkma, gözyaşının azalması ve deri pörsümesi gibi belirtiler gözlemlenir.
Hastalığın en belirgin belirtileri arasında bıngıldakların çökmesi, nefes alışverişlerinin hızlanması, bitkinlik de vardır. Fakat hastalığın ciddiyetini vücutta kaybedilen sıvı belirlemektedir. Bu hastalığın iyileşme süresi üç günden on güne kadar sürmektedir. Aynı zamanda hastalığın dışkıdan yapılan tetkikler ile tespiti yapılmaktadır. Rota virüsün, tipik olan bulgularına göre doktor tarafından Rota virüsü hastalığı teşhisi yapılmaktadır.
Rota Virüsü Tedavisi
Rota virüsü hastalığının belirli bir ilacı bulunmamaktadır. Fakat bu rahatsızlık ishalle başladığı için antibiyotik vermek gereksiz bir durumdur. Aynı zamanda ishal kesiciler de sakıncalı olmaktadır. İshal kesiciler, ishalin süresini uzatmaktadır. Bu nedenle, Rota virüsü tedavisi yapılırken, ishal kesiciler doktorlar tarafından önerilmez. Bu rahatsızlığın tedavisinde asıl amaç, vücuttan kaybedilen sıvıyı geri kazanmak ve kusmayı kesmektir. Yüksek ateş için ise ateş düşürücüler kullanılmaktadır.
Eğer hastalarda vücut sıvı kaybı az ise ağızdan şekerli ya da tuzlu sıvılar verilmelidir. Bebek hastalar için pirinçli ve yoğurtlu çorbalar ya da muz önerilmektedir. Rota virüs hastalarına yağlı yiyecekler verilmemelidir. Aynı zamanda yoğun meyve suları da sakıncalı olabilir. Eğer bebek hastalar, ek gıda alamıyor ise anne tarafından emzirilmeye devam edilmelidir. İshal mamaları da Rota virüsü hastalığı için tedavi edici olacaktır. Rota virüsü tedavisi yapılırken, hastada şiddetli sıvı kaybı varsa hastane yatışı verilmektedir.
Hastane ortamında hastaya, damar yolu ile sıvı verilecektir. Sık sık ve az az beslenme programı uygulanır. Bu virüsün ishalinde, klinik durumu vücutta yaşanan sıvı kaybı belirlemektedir. Eğer sıvı kaybı çok ağır ise böbrek yetmezliği durumu gelişebilir. Hatta sıvı kaybının fazla olması durumunda hastayı kaybedebilmek de mümkündür. Bu sebeple, ateş, ishal ve kusma gibi semptomlar geliştiğinde ebeveynler hemen doktora başvurmalıdır.
Rota Virüsü Aşısı
Rota virüsü için ilk aşı 2006 yılında piyasaya sürülmüştür. Dünya üzerinde ise bu aşının birden fazla türü bulunmaktadır. Ülkemizde, yer alan ve kullanılan aşılar, aşının niteliğine göre farklı fiyat aralıklarına sahiptir. Bu hastalık için geliştirilen aşı %100 etkili olmasa da araştırmalara göre düzenli olarak kullanıldığında komplikasyonlar azaltılmıştır. Aşının etkisi sayesinde hastaların hastaneye yatırılma oranı en aza inmiştir. Bu aşının Dünya Sağlık Örgütü tarafından mutlaka aşı programlarına eklenmesi önerilmiştir.
Aşıların ulusal aşılama programına girmesi ise rotavisün demografik özelliklerini farklılaştırmıştır. Bu aşıyı vurduran bireylerde aşı sonrası mide ağrıları, ishal, kusma ya da dışkıda kan görülebilir. Aşı olduktan sonra bu gibi yan etkiler ile karşılaşılırsa muhakkak doktora başvurmak gerekmektedir. Doktorun izleyeceği Rota virüs tedavisi ile hastaların klinik durumu planlanmaktadır.
Rota Virüsü Aşısının Yan Etkileri Var Mıdır?
Virüs için yapılan aşı, bazı durumlarda bağırsağın kendi üstünde katlanmasından kaynaklı olarak acil müdahale gerektirmektedir. Çünkü acil müdahaleyi gerektiren bazı rahatsızlanmalar söz konusu olmaktadır. Fakat bu gibi durumlarda seyrek de olsa bir takım yan etkiler görülmektedir. Bununla birlikte, aşı yapılmadan önce buna benzer komplikeler geçiren bebeklerde aşıdan sonra tekrar etme ihtimali de fazladır. Rota virüsü hastalığı teşhisi ardından yapılan aşılama öncesinde ve sonrasında hastalık geçmişine de bakılmaktadır. Hastalık geçmişi Rota virüsü hastalığın gidişatını etkileyebilecek bir durumdur. Ayrıca aşı olan bebek ve çocuklarda aşırı derecede kusma, ishal ve bağırsak hareketi olması durumunda acil bir şekilde doktora başvurmak gerekir. Çünkü bu gibi semptomlar, aşıdan sonra anormal olarak kabul edilen durumlardır.
Aşı, Rota virüsü hastalığının ağır seyretmemesi ve virüs için önlem almak amacıyla kullanılmaktadır. Rota virüsü için kullanılan en önemli tedavi yöntemlerinden bir tanesidir. Aşı Olmayan çocuklara virüs bulaştığında hastalık çok ağır bir şekilde seyredebilmektedir. Dolayısıyla hastanın hastaneye yatırılması gerekebilir. Ölümcül sonuçların ortaya çıkmaması için hastalığın ağır ilerlediği durumlarda hastanın muhakkak hastaneye yatması gerekir.
Rota Virüs Nasıl Bulaşır?
Bu hastalıktaki ilk belirtiler, enfekte olan kişinin dışkısında görülmektedir. Hastalık ile ilgili ilk belirtilerin ortaya çıkmasından bir süre önce ve semptomların azalmasından sonra hastalık kendini göstermektedir. Bu süre zarfında enfekte olan hastaların semptomları gözlemlenmese bile elle ağza temasla Rota virüsü kolayca bulaşmaktadır. Virüs olan bir hasta, ellerini yıkamadıysa temas edilen bütün objelerden hastalığın bulaşma riski bulunmaktadır. Mutfak eşyaları, kumandalar, gözlük ve daha birçok eşyadan Rota virüsün bulaşması olası bir durumdur.
Enfekte olan eşya ve yüzeyler sterilize edilmez ise virüs haftalarca yaşayacaktır. Aynı zamanda bu virüsün farklı alt türlerinin olmasından kaynaklı aşıdan bile enfekte durumu söz konusudur. Fakat aşı yapıldıktan sonra yaşanabilecek enfeksiyonlar ya da tekrar eden enfeksiyonların şiddeti az olacaktır. Rota virüs belirtileri olan hastaların mutlaka doktora gitmeleri gerekmektedir.
Rota Virüsü Korunma Yolları Nelerdir?
Çoğu virüs türünden korunmanın en etkili yolu ellerin, yüzün ve ağız bölgesinin sık sık yıkanmasıdır. Rota virüsü için de aynı durum söz konusudur. Özellikle kişiler, tuvaletten çıktıktan sonra ellerini mutlaka yıkamalıdır. Yıkama süresi ise yirmi saniye boyunca devam etmelidir. Eller duru su ve sabun ile yıkandığında enfeksiyon riski en aza indirilmiş olur. Bu tedbirler, çocuklar ve ebeveynler için geçerli bir durumdur. Bu nedenle, çocukların küçük yaşlarda el yıkama alışkanlığını kazanması çok önemlidir.
Bu virüsten korunmanın en önemli ve etkili yolu tuvalette hijyene çok dikkat etmek gerekir. Özellikle ortak kullanılan tuvaletler ve ortak kullanım alanlarının düzenli olarak dezenfekte edilmesi gerekmektedir. Çünkü Rota virüsü, dışkı ile bulaşabilen bir hastalıktır. Ayrıca dışkı yoluyla bulaşan virüslere karşı en etkili yol da düzenli olarak tuvalet temizliğinin yapılmasıdır.
Rota Virüs Risk Faktörleri Nelerdir?
Rota virüsü yetişkinler, bebekler ve çocuklarda sık görülen bir rahatsızlıktır. Bu hastalığın 0-3 yaşındaki bebekler için enfeksiyon riski daha fazladır. Özellikle kreşler ve çocuk bakım evlerinden ya da toplu kullanım alanlarından bu virüse yakalanabilmek mümkündür. Çünkü bu tarz yerler, kolayca virüsün yayıldığı alanlardır. Eğer bebek ve çocuklar bu gibi yerlere giderse Rota virüsü enfeksiyon riski daha fazla olacaktır. Bu nedenle, toplu ortamlara giren çocuklar, bu hastalığa sık yakalanmaktadır.
Rota virüsü hastalığında sadece çocuklar risk altında değildir. Aynı zamanda çocukların ebeveynleri ve yetişkinler de hastalığa yakalanabilmektedir. Bu sebeple, anaokulu, kreş gibi kurumlarda çalışan kişilerde de virüse yakalanma riski oldukça fazladır. Rota virüsü tedavisi yapılmadan önce hastalıkla ilgili genel önlemler alınmalıdır. Böylece bireyler, risk altında olsa da alacakları önlemler ile bu riskleri en aza indirmiş olurlar. Örneğin, ellerin, ağzın ve yüzün sık sık sterilize edilmesi alınacak önlemlerden bir tanesidir.
Bu virüsün enfeksiyonunda en fazla korku duyulan elektrolit ve aşırı sıvı kaybıdır. Dehidratasyon ismi verilen vücut sıvısının derecesi, tedavi şeklini belirleyen bir durumdur. Hastalık esnasında günlük olarak 10 ya da 30 defa ishal olunması ve sık kusmaların gözlemlenmesi ciddi semptomlardır.