Çocukluk Travmalarının Kalıcı Etkileri Nelerdir?
Travmatik olaylar insan üzerinde her zaman fiziksel izler bırakmazlar. Çoğunlukla duygusal ve psikolojik izler bırakırlar. Bu izler, bir çocuğun zihinsel ve fiziksel sağlığını ilerleyen yıllarda ve hatta yetişkinlikte etkileyebilmektedir.
Bu çerçevede ebeveynlerin travma sonrası çocuğu desteklemek için neler yapabileceklerini biliyor musunuz?
Olumsuz Çocukluk Deneyimlerini Anlama
Olumsuz çocukluk deneyimleri arasındaki, istismar, aşırı şiddete tanık olma, istismar ya da bir doğal afet yaşama gibi bazı travmatik olaylar ürkütücüdür.
Bunun yanı sıra okulda yaşanılan zorbalık ya da bir aile ferdinin yaşamını yitirmesi boşanma gibi olaylar da çocuğu travmatize edebilir.
Bu olaylar karşısında ebeveynler, bir olay kendileri için travmatik görünmese de çocukları için durum farklı olabilir. Bu nedenle ebeveynler son derece dikkatli olmalıdırlar.
Stresin Kalıcı Etkileri
Olumsuz bir olay yaşayan birçok çocukta süreli etkiler görülmeyebilir. Ancak yine de bazı faktörler daha sonra sorun çıkma ihtimalini artırmaktadır.
Yaş
Çocuklarda travma her yaşta iz bırakabilir. Fakat 8 yaşından önce olumsuz bir olay yaşayan çocuklar savunmasız kalabilmektedirler.
Travma Seviyesi
Her çocuk travmayı aynı şekilde yaşamamaktadır. Kimi çocuk büyük stres faktörlerinden daha az etkilenirken, kimileri de daha az şiddetli görünen risk faktörlerinden çok daha fazla etkilenebilmektedir. Travma ne kadar aşırı olursa, kalıcı zorluk riski o derece yüksek olmaktadır.
Travma Süresi
Olumsuz olaylara tekrarlanan bir şekilde maruz kalma, kalıcı sağlık sorunları riskini de artırmaktadır. Tekrarlanan şiddete tanık olan ya da istismara uğrayan çocukların, araba kazası gibi tek defalık olay yaşayan bir çocuğa oranla uzun vadeli sorunlar yaşama olasılığı yüksektir.
Çocukluk Travmasının Etkileri
Daha önce yaşanmış travmalar bir çocukla kalabilir ve fiziksel sağlıklarını da olumsuz etkileyebilir. Travmatik olaylara maruz kalan çocuklarda aşağıda yer alan sağlık koşullarının geliştirme şansı yüksektir.
Kaygı
Kanser
Depresyon
Diyabet
Kalp sorunları
Obezite
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
Felç
Madde kullanım bozuklukları
Travmanın yukarıda sayılan kalıcı etkilere neden olmasının iki ana yolu bulunmaktadır.
Fiziksel Tepkiler
Vücut duygusal strese fiziksel strese tepki verdiği gibi tepki vermektedir. Yüksek proteinler: Beyin sarsıntısı gibi fiziksel kafa yaralanmalarının ardından, beyinde bazı protein seviyeleri yükselebilir. Bu yüksek protein seviyeleri beyinde potansiyel olarak zarar verici iltihaplanma ile ilişkilidir.
Yüksek düzeyde stres hormonları: Stres vücudu baştan aşağı etkilemektedir. Korkunç bir şey olduğunda, stres hormonları kalbinizi hızlandırır ve soğuk tere neden olur. Bu hormonlar uzun süre yüksek seviyede bulunursa vücutta iltihaplanmaya yol açabilir. Kalıcı sağlık sorunlarına neden olabilir.
Duygusal Tepkiler
Önemli derecede stres veya travma, anksiyete ve depresyon gibi zihinsel sağlık bozukluklarına neden olabilir. Bu nedenle tedavi edilmemiş akıl sağlığı sorunları olan kişilerde şu riskler bulunur.
İçki ve sigara içme gibi sağlıksız başa çıkma mekanizmalarına yönelme olasılığı daha yüksektir.
Çocukluk Travması İçin Destek ve Tedavi
Çocuğunuzu Dinleyin
Yetişkinler bazen, zorbalık gibi travmatik bir olayın önemini en aza indirebilmektedir. “O kadar da kötü değil” yaklaşımı, çocuğunuzun kapanmasına neden olabilir. Çocuğunuzun, yaşadığı deneyimin ne kadar zor olduğunu anladığınızı ve yardım etmeye çalıştığınızı bilmesini sağlayın.
İpuçları İçin İzle
Çocukların ne düşündüklerini anlatmaları her zaman kolay değildir. Yaşanan üzücü bir olaydan sonra, davranıştaki değişiklikleri bulmaya çalışın. Bunlar çocuğunuzun yaşadıklarına dair ipuçları olabilir.
İzlenmesi gereken bazı yaygın değişiklikler şunlardır:
Normalden daha fazla veya daha az yemek.
Uyumakta güçlük çekme veya normalden daha fazla uykuya ihtiyaç duymak.
Gerileme
Sinirlilik ve huysuzluk
Yapışkanlık ve ayrılık kaygısı
Çocuğunuzla Konuşun
Çocuğunuzla tartışma fırsatlarını teşvik etmeniz son derece önemlidir. Çocukların düşüncelerini ve duygularını ifade etmelerine izin verin.
Yardım İsteyin
Çocukların travmadan kurtulmalarına yardımcı olmaları amacıyla hekiminizle görüşün.